Maden suyundaki pestisitlerin gaz kromatografisi-kütle spektrometresi (GC-MS) ve kemometrik yöntemlerle tayini

Abstract

Tarımda üretkenliği artırmak amacıyla tarım arazilerine uygulanan pestisitler tarımsal yararları yanında insan sağlığı ve çevre için olumsuz etkiler bırakmaktadır. Son yıllarda pestisit kullanımlarına kısıtlamalar ve yasaklar getirilmesine rağmen pestisitlerin toprak ve suda uzun süre bozunmadan kalabilme, uygulandıkları alanlardan hareket etme gibi özellikleri ve yasa dışı kullanımları nedenleriyle sularda pestisit kalıntılarına rastlanmaktadır. Pestisitler insan ve çevre için kanserojenik ve mutajenik özellikler göstermektedir. Bu nedenle pestisit kalıntılarının düşük seviyelerde analizi yapılmalıdır. Çalışmamızda; maden sularında düşük konsantrasyonda (ng/1) pestisit analizi için PTV büyük hacim enjeksiyon tekniği ilaveli GC-MS ile metot oluşturulmuştur. PTV ile beraber GC-MS' de SİM modu seçilerek duyarlık artırılmıştır. Kromatografik analiz öncesinde LLE ve SPE teknikleri ile ön deriştirme yapılmıştır. Oluşturulan metodun doğruluk, doğrusallık, kesinlik, LOD ve LOQ parametreleri belirlenerek metot geçerliliği kontrol edilmiştir. Her bir pestisit için %99 üzerinde korelasyon katsayıları ve % 0,45-2,20 arasında değişen bağıl standart sapma (RSD) değerleri elde edilmiştir. LOD değerleri 0,03-0,22 ug/1 arasında değişmektedir. Sıvı sıvı ekstraksiyonda % 54,59- 115,62 arasında katı faz ekstraksiyonunda ise 28,95-115,12 arasında değişen ortalama geri kazanım elde edilmiştir. Çalışılan maden suyu örneklerinin bazılarında Aldrin, Chlorpyrifos, Endosulfan I, Endosulfan II ve Bromopropylate pestisitleri sıvı sıvı ekstraksiyon sonucunda 0,0190 fj.g/1- 0,9274 ug/1 arasında bulunmuştur. Katı faz ekstraksiyonu sonucunda ise Aldrin, Malathion, Endosulfan I ve Endosulfan II pestisitleri 0,0048 ug/1- 0,0535 u.g/1 arasında bulunmuştur. LLE sonucu bulunan pestisit konsantrasyonları SPE ile bulunanlardan daha yüksek değerlerdedir. Maden suyunda karışım halinde bulunan pestisitlerin miktarının birbirlerinin değişen konsantrasyonlarına bağlı olarak daha doğru tayini için çok değişkenli kalibrasyon metotları kullanılmıştır. MLR, PCR ve PLS ile maden suyunda karışım halindeki pestisitlerin miktarı tayin edilmiştir.

Pesticides are used to increase the yields of crops in many agricultural areas. However they can be harmful for environment and human healths. Although some legislations require some limitations for using pesticides, some pesticides are observed in soil and water because of their mobility and long life persistence. Pesticides exhibit carcinogenic and mutagenic effects for human and environment. In our study; an analysis method was developed to determine pesticides in mineral water in ng/1 concentration level using large volume PTV-GCMS technique. The sensitivity of the method was also increased using SIM mode. The mineral water samples were pre-concentrated with LLE and SPE techniques priory to GC-MS analysis. Validation parametres such as accuracy, linearity, precision, LOD and LOQ were determined for each pesticide. Correlation coefficients were above 99% and relative standard deviations (RSD) were between 0,45-2,20 %. The LOD values are between 0,03-0,22 ug/1. The recoveries are between 54,59-1 15,62 % in LLE and 28,95- 115,12 % in SPE. Aldrin, Chlorpyrifos, Endosulfan I, Endosulfan II and Bromopropylate pesticides were determined in some mineral water samples at 0,0190 ug/1- 0,9274 ug/1 using LLE. Aldrin, Malathion, Endosulfan I and Endosulfan II pesticides were determined at 0,0048 ug/1- 0,0535 ug/1 using SPE. The quantity of pesticides were determined in samples higher using LLE than SPE. Multicomponent analysis of pesticide analysis in mineral water was also carried out using multivariate calibration methods. MLR, PCR and PLS was applied for determination of pesticides in mineral water.