İpek liflerinde alternatif çevre dostu yöntemlerle serisin giderme

Abstract

Günümüzde her sektörde olduğu gibi tekstil endüstrisinde de çevreyle uyumlu, çevre yükünü azaltacak alternatif çevre dostu yöntemlerle işlemler yapılması için çalışmalar yapılmaktadır. İpek işletmelerinde serisin giderme işlemleri konvansiyonel yöntem olan Marsilya sabunu ile alkali pH ortamında uygulanmaktadır. Bu tez çalışmasında, ipek lifinden serisin uzaklaştırma işlemi yüksek sıcaklık ve enzimatik yöntemlerle farklı proses şartları altında yapılmıştır. Sonuçlar konvansiyonel proses ile beyazlık, parlaklık, ağırlık kaybı, kopma mukavameti ve uzaması bakımından karşılaştırılmıştır. Konvansiyonel, % 8 proteaz enzimi ile yapılan enzimatik ve 110 °C’da yüksek sıcaklık yöntemleriyle elde edilen sonuçlar birbirlerine benzerdir. Çalışmaların devamında, çevre dostu alternatif yöntemlerle serisini giderilen ipek liflerinin yüzey morfolojisi ve yapısı analiz edilmiştir. Sonrasında çevre dostu yöntemlerle serisini giderilen liflerin boyanma davranışları analiz edilmiştir. Boyama işlemlerinde, farklı konsantrasyonlarda asit ve reaktif boyarmaddeler kullanılmıştır. Boyanmış numunelere renk verimi ölçümleri ve yıkama haslık testleri yapılmıştır. Konvansiyonel ve alternatif yönteme göre serisini giderilmiş ipek liflerinin FT-IR spektrumlarında önemli bir farklılık gözlenmemiştir. Diferansiyel Taramalı Kalorimetre (DSC) ölçümlerine göre konvansiyonel ve alternatif yöntemlerle serisini giderilen ipek lifleri incelendiğinde, oluşan endotermik piklerin, ham ipek lifinde oluşan pik ile çok yakın değerler olduğu görülmektedir. Konvansiyonel yöntem, yüksek sıcaklık ve enzimatik yöntemle serisini giderilen ipek lifleri asit ve reaktif boyarmaddelerle boyanmıştır. Yüksek sıcaklık ve enzimatik yöntemle serisini giderilen ipek lifleri konvansiyonel yöntemle serisini giderilen ipek lifleriyle benzer renk verimi ve yıkama haslığı değerleri vermiştir. Yapılan proses çalışmaları ve test sonuçları doğrultusunda, konvansiyonel yöntemden daha çevre dostu olan enzimatik ve yüksek sıcaklık yöntemlerinin serisin giderme işlemlerinde kullanılabileceği ve bu proseslerin ipek liflerinin boyanmasına herhangi bir olumsuz etki yaratmadığı sonucuna varılmıştır.

In the textile sector, companies’ study are being carried out to make processes with alternative eco-friendly methods to reduce the environmental load, as in every sector nowadays. Sericin removal operations are carried out via conventional method through Marseillan soap, in an alkaline pH environment. In this thesis study, sericin removal operations from silk fibre were carried out under the conditions at the high temperature and enzymatic methods. The results were compared with the conventional process in terms of whiteness, gloss, weight loss, tensile strength and strain failure. The enzymatic method with protease enzyme at 8% concentration, the high-temperature method at 110 ° C and conventional method are similar to each other. In the course of the studies, the surface morphology, structure and the dyeing behaviours of sericin-removed silk fibres with environmentally friendly alternative methods have been analyzed. Acid and reactive dyestuffs are used in different concentrations for dyeing processes. Wash fastness tests and colour yield measurements were performed on samples. No significant differences were observed in the FT-IR spectra of the sericin-removed silk fibres according to the conventional and alternative methods. When the silk fibres removed by conventional and alternative methods according to Differential Scanning Calorimetry (DSC) measurements are examined, The endothermic peaks are very close to the peaks in the raw silk fibres. The silk fibres, which are sericin-removed by enzymatic, conventional and high temperature methods are painted with acid and reactive dyes. Sericin-removed silk fibres by high temperature and enzymatic methods give similar colour yield and wash fastness values with sericin-removed silk fibres by the conventional method. As a result of the studies, it has been concluded that enzymatic and high-temperature methods, which are more environmentally friendly than the conventional method, can be used in sericin removal processes. The results also show that these processes did not have any adverse effect for the dyeing of the silk fibres.