Çok taraflı çevre anlaşmalarının uygulanabilirliği: Basel Sözleşmesi, Türkiye örneği

Abstract

Küresel çevre yönetiminin en önemli aracı haline gelen çok taraflı çevre anlaşmaları, uluslararası işbirliği yoluyla küresel çevre sorunlarına ortak çözümler üretilmesini mümkün kılan yasal düzenlemelerdir. Günümüzde hemen hemen tüm sorun alanlarına ilişkin olarak hazırlanmış olan çok taraflı çevre anlaşmaları, hem bu sorunların çözümüne yönelik politika oluşma, hem de sorunun çözümüne hukuki açıdan bağlayıcı yasal bir dayanak sağlama açısından önemli bir işlev üstlenmektedir. Ayrıca söz konusu anlaşmalar taraf devletlere ulusal çevre politikalarının hazırlanması ve uygulanması konusunda da bir rehber oluşturmaktadır.Küresel çevre yönetiminde son derece önemli bir yere sahip olmalarına rağmen, bu anlaşmaların uygulanmasında karşılaşılan problemler çevre anlaşmalarının başarısını önemli ölçüde etkilemekte ve bu anlaşmaların nihai amacı olan küresel çevre sorunlarının çözümüne olan katkısını tartışılır kılmaktadır. Anlaşmaların uygulanmasını belirleyen önemli faktörlerden biri ise ilgili anlaşmanın yapısıdır. Bu bağlamda çalışmada çok taraflı çevre anlaşmalarının uygulanabilir bir niteliğe sahip olup olmadığı tartışılmaktadır. Bu tartışma çerçevesinde öncellikle çok taraflı çevre anlaşmalarının temel özellikleri dikkate alınarak genel bir değerlendirme yapılmaktadır. Daha sonra ise Tehlikeli Atıkların Sınır Ötesi Hareketi ve Bertarafının Kontrolüne İlişkin Basel Sözleşmesi incelenmektedir. Basel Sözleşmesi'nin hem içeriği, hem de hukuki niteliği dikkate alınarak Sözleşme'ye ilişkin uyum sorunları belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın son bölümünde ise Türkiye'nin çok taraflı çevre anlaşmalarına ve Basel Sözleşmesi'ne uyumu değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Multilateral environmental agreements which have become the most important tool for the global environmental governance are the legislative arrangements those enable the production of common solutions to the global environmental problems via international cooperations. At the present day, there exist many multilateral environmental agreements in order to deal with almost all problem areas associated with the international environment. These agreements are important since they provide a legally binding basis for the solution of the environmental issues.Although they have a profoundly important place in global environmental governance, the obstacles encountered in the implementation of the environmental agreements affect the accomplishment of those agreements. The issues related with the implementation of the agreements may arise both from the characteristics of the agreement and the inadequate efforts performed by the states. However, both lack of control and enforcement mechanisms included by the agreements display that the implementation of these agreements are left to the good faith of the parties. In the study, it is argued whether the Multilateral Environmental Agreements are applicable in character or not. Within this framework of discussion, First, a general evaluation will be made while taking the basic characteristics of multilateral environmental agreements into account. Than, The Basel Convention on The Control of Transboundary Movements of Hazardous Wastes and Their Disposal is analysed. Accordingly, both on the basic of the content and the legal quality of the Basel Convention, the problem encountered by the parties in the implementation process will be determined. Last part of the study includes evaluation of Turkey's compliance with the multilateral environmental agreements and the Basel Convention.