Mahallinden gönderilen belgelere göre II. Meşrutiyet sonrasında gönen ve havalisinde asayiş

Abstract

1908 Temmuzunda büyük umutlarla ilan edilen II. Meşrutiyet sonrasında bütün Osmanlı ülkesi, Müslim ve gayrimüslim halkın sergiledikleri kaynaşma, birleşme, kardeşlik, eşitlik ve hürriyet gösterilerine sahne olmuştur 1.Ne var ki oldukça abartılı ve samimiyetten çok defa uzak meşrutiyet sevinci kısa zamanda yerini yeniden ortaya çıkan ağır iç ve dış meselelere bırakmıştır. 1878'den beri Bosna-Hersek'i fiili olarak idare eden Avusturya Macaristan İmparatorluğu, buraları ilhak ettiğini açıklamış (5 Ekim 1908), aynı gün Bulgaristan bağımsızlığını ilan etmiş ve ertesi günse Girit Meclisi, Yunanistan'a katılma kararı almıştır (6 Ekim 1908). Dışarıda bu olaylar olurken ülke içinde de meşrutiyet sonrasında anayasal düzenle beraber ateşlenen particilik ve partizanlığın doğurduğu olumsuzluklar, nihayetinde muhalefet-iktidar çatışmalarını had safhaya çıkmıştır 2 . Özellikle 1908 yılı sonları ile 1909 yılının başları İttihat ve Terakki ile bir çok çevreden ona muhalif olanlar arasında şiddetli bir çekişme halinde geçmiştir 3 . Neticede meşrutiyetin ilanı üzerinden altı ay geçmiş olmasına rağmen İstanbul'da meşruti idareye karşı bir ayaklanma patlak vermiş 4 ve bu ayaklanma Abdülhamit'in tahtan indirilmesi ve İttihat ve Terakki'nin iktidarı ele geçirmesiyle son bulmuştur. Böylelikle imparatorluğun kaderine hükmetme şansını ellerine alan İttihatçıların, çeşitli din ve ırklara mensup olan halkı “Türklük” duygusu etrafında birleştirme politikası ve ülkenin her yerinde kesin bir şekilde duruma hakim olma çabası, ülke içindeki hoşnutsuzluğun büsbütün artmasına sebep olmuştur. Asayişsizlik ortamı süratle ülkenin her yanını sarmıştır. II. Meşrutiyet sonrası Osmanlı ülkesini baştan başa saran asayiş sorunları, bu dönemde ortaya çıkmış yeni bir mesele değildir. Aslında bir taraftan Osmanlı düzeninin bozulması, diğer taraftan da idarecilerin Türk olmayan unsurlara verdiği tavizler, XIX. asrın başlarından itibaren Adalar Denizi'nden İç Anadolu'ya kadar olan geniş bölgede asayişin önceki döneme göre daha fazla bozulmasına sebep olmuştur 5 . Keza XX. yüzyıl başlarında Rumeli'de, Arap vilayetlerinde ve Anadolu'da eşkiyalık olayları devam etmekte, bazı şehirlerde toplu isyanlar bile çıkabilmektedir 6 . Bu genel görünümden başka Hüdavendigar Vilayeti'nin Karesi Sancağına bağlı mütevazı bir Anadolu kasabası olan Gönen’de de; 1908 ve sonrasında asayişsizliğin hüküm sürdüğü görülmektedir 7 . Bu makalede II. Meşrutiyetten hemen sonra Gönen ve çevresindeki asayiş sorunları, sebepleri ve çözüm arayışları inceleme konusu yapılmıştır.