Osmanlı İmparatorluğunda 16. yüzyıl enflasyonu

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu, Merkezi Bürokratik bir tarım toplumudur. İmparatorluğun ideal yapısı, üretim araçlarının tüm mülkiyetinin devleti oluşturan ve başında hükümdar bulunan bürokrasinin elinde yoğunlaşması şeklinde belirir. Nazari olarak, bütün sistem hükümdarın yararına işler; çeşitli gruplar da, çeşitli düzeylerde bu işleyişten yararlanırlar. Böyle bir sistem, iç unsurların direnci yüzünden ve İmparatorluk bünyesine durmadan eklenen yeni yığınların asimilasyonu zaman istediği için, hiçbir zaman son şeklini alamaz. Son şeklini hemen hemen almış gibi göründüğü çağda da, onu içinden kemiren çelişkiler sistemin bağrında çoktan yerleşmiş, kökleşmiş durumdadır. 16. yüzyıl çelişkilerin çok büyük boyutlara ulaştığı bir dönem olarak önem kazanır. Bu yüzyıl, genel olarak imparatorluğun en parlak çağı olarak nitelendirilmektedir. Fakat aslında, toplumsal ve ekonomik çelişkilerin en üst düzeye ulaştığı bir dönemdir. Bir yandan Süleyman'ın dillere destan fetihleri yapılırken, bir yandan da İmparatorluk sınırları içinde ekonomiden sosyal yapıya, her şey büyük bir sarsıntının içindedir. İmparatorluğun doruk noktası olarak nitelendirilen 16. yüzyıl büyük krizin başlangıcını da içermektedir aynı zamanda. Adı geçen yüzyıl sonunda sistemin dayanak noktası olan yapıların büyük bir bölümü temelinden sarsılacak ve yerini yeni yapılara bırakmak zorunda kalacaktır. Çünkü sistem dengesini devamlı kılacak ve kendini yeniden üretecek yapılardan yoksundur. Bu nedenle de doruk noktasını hemen kriz dönemi izlemektedir.