Fraktal boyuta dayalı çok katmanlı bir analiz: Eldem ve Doshi mimarlığı

Abstract

Türkiye’den Sedad Hakkı Eldem ve Hindistan’dan Balkrishna Vithaldas Doshi, ülkelerindeki çağdaş mimarlık tarihinin en etkili mimarlarından sayılmaktadır. Bu iki mimar, bölgesel (regional) mimariyi kendi modern mimarilerini formüle etmek için ilham kaynağı olarak almıştır ve yeniden yorumlamıştır. Çok sayıda literatürde, çoğunlukla niteliksel ve ifade edici kurguya dayalı yorumlama ile söz konusu mimarların eserleri tartışılmıştır. Bu nedenle, bu çalışmanın temel amacını, bahsi geçen iki mimarın seçilmiş çeşitli çalışmalarının; gerek bağlamları ve bölgesel mimari ile ilişkileri gerekse ilgili dönemlerdeki mimari yaklaşımlarının, daha önce yapılmış olan yoruma dayalı araştırmalardan farklı olarak, matematiksel ve nicel yöntemler kullanarak yeniden tartışmak oluşturmaktadır. Yapılan çalışmada; “görsel karmaşıklık ve süreklilik” kavramına dayanan ve günümüzde farklı örneklerde de görmüş olduğumuz “fraktal boyut analizi”ni kullanarak gerçekleştirilen bir kurgu oluşturulmuştur. Çalışma beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde araştırma problemi, amacı, önemi ve kapsamı sunulmuştur. İkinci bölümde ise; bölgeselcilik kavramı, cumhuriyet sonrası Türkiye’si ve benzer tarihlerde Hindistan’daki mimari yaklaşımlar, Sedad H. Eldem ve Balkrishna Doshi ve eserleri üzerinden incelenmiş ve aynı zamanda seçilmiş mimari eserler üzerine literatür taramaları sunulmuştur. Üçüncü bölümde mimari çizimler ve fraktal boyut analizinden daha ayrıntılı bir şekilde bahsedilmiştir. Dördüncü bölümde matematiksel sonuçlar ve tartışmalar sunulmuştur. Son olarak ise; tez kapsamında elde edilen sonuçlar ve sonuçlara dayalı yorumlar beşinci bölümde özetlenmiştir. Yapılan çalışma; nicel ve matematiksel sonuçlar, incelenen mimarların eserleri ile tasarımlarına “ilham veren” ve onları etkileyen bölgesel mimari arasındaki ilişki; görsel karmaşıklık ve süreklilik açısından belirli benzerliklerin bulunduğunu göstermektedir. Bu nedenle; görsel karmaşıklık ve süreklilik kavramları açısından mimarların eserleri ele alındığında; bulundukları mekânsal ve kültürel ortamlarla bağlam açısından önemli katkılar sağladıklarını söylemek hatalı olmayacaktır. Aynı zamanda bu çalışma,“fraktal boyut analizi”nin potansiyellerini ve olasılıklarını da ortaya koyması açısından önemlidir.

Sedad Hakkı Eldem from Turkey and Balkrishna Vithaldas Doshi from India are regarded as among the most influential contemporary architects in their countries. Their approach was reinterpreting regional architecture as inspirations to formulate their own architecture. However, commentaries on the works of these architects are mostly qualitative and illustrative. The purpose of this study, therefore, is to examine the selected works of these architects in relations with the selected regional architecture as the context and influences in a more quantitative and mathematical manner using fractal dimension analysis as measurement of visual complexity. This study is organized into five chapters. Chapter 1 presents the research problem and objective, as well as the significance and the scope of the study. Chapter 2 presents the literature reviews on Regionalism, the history of early contemporary architecture in Turkey and India, Sedad Eldem and Balkrishna Doshi, and their selected works. Chapter 3 discusses the drawings as the research materials, as well as the fractal dimension analysis as the research method. Chapter 4 presents the mathematical results and interpretive discussions. The findings and commentaries are summarized in Chapter 5. The results from the fractal dimension analysis indicate similarities in terms of visual complexities between the works of the architects and the regional architecture. Thus, it can be concluded that visual complexity contributed significantly in contextualizing the works of the architects into the spatial and cultural settings. Furthermore, this study also demonstrates the potentials of fractal dimension analysis as a quantitative and mathematical approach in architectural research.