Annelerin kişisel değerleri ile beş-altı yaş çocuklarının değer kazanımları arasındaki ilişkiler

Abstract

Bu araştırmanın amacı; annelerin kişisel değerleri ile 5-6 yaş grubu çocuklarının değer kazanımları ve çocuklarına aktarmak istedikleri değerler arasındaki ilişkileri saptamaktır. Araştırmanın çalışma grubunu Bursa ilinde 11 farklı ilköğretim okulunun anasınıflarında okul öncesi eğitimi almakta olan toplam 390 çocuk ve anneleri oluşturmuştur. Buna göre, araştırmadaki annelerin kişisel değerlerini saptamak için Schwartz ve diğerleri (2001) tarafından geliştirilen Portre Değerler Anketi; çocuklarına aktarmak istedikleri değerleri saptamak için Demirutku (2007) tarafından geliştirilen Değer Aktarımı Anketi uygulanmıştır. Ayrıca araştırmadaki çocukların değer önceliklerini saptamak için Döring (2008) tarafından geliştirilen Çocuklar İçin Resimlerle Değer Anketi (PBVS-C Ölçeği) uygulanmıştır. Araştırmada mevcut durumu tespit etmek için ilişkili tarama modeli kullanılmıştır. Çocuklar İçin Resimlerle Değer Anketi ile okul öncesi yaş dönemi çocukları ile Türkiye'de ilk kez çalışılacağı için öncelikle ölçeğin geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılmıştır. Annelere uygulanan Portre Değerler Anketi'nden ve Değer Aktarımı Anketi'nden elde edilen annelerin kişisel değerlerinin, değişkenlere göre farklı olup olmadığını belirlemek amacıyla Kruskal Wallis-H testi kullanılmış, farklılıkların hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek üzere de Mann Whitney-U testi kullanılmıştır. Daha sonra çocuklara uygulanan Çocuklar İçin Resimlerle Değer Anketi'nden elde edilen çocukların değer önceliklerinin, değişkenlere göre farklarını incelemek için yine aynı non parametrik testler kullanılmıştır. Ayrıca annelerin kişisel değerleri ile çocukların değer öncelikleri arasındaki ilişkiyi görebilmek için de veriler üzerinde Spearman's Rank Order Korelâsyon Testi uygulanmıştır. Anneler kendi kişisel değerlerinde en çok Evrensellik değerini önemserken, çocuklarına değer aktarma konusunda en çok Başarı değeri üzerinde durmuşlardır. Çocuklar da değer öncelikleri bakımından ilk sırada annelerin aktarmak istedikleri Başarı değerini belirtmişlerdir. Annelerin kişisel değerleri yaş ve çalışma durumuna göre farklılık gösterirken, çocukların değer önceliklerinde cinsiyet, annelerin eğitim durumu, çalışma durumu ve sosyoekonomik durum değişkenlerine göre anlamlı farklar ortaya çıkmıştır. Sonuç olarak, annelerin ve çocukların değerleri arasındaki ilişkiler incelendiğinde Geleneksellik değeri dışındaki diğer değerler arasında çocuklar değer önceliklerini belirlerken çoğunlukla annelerinin aktarmak istedikleri değerler yerine, annelerinin kişisel değerlerini model aldıkları saptanmıştır.

The purpose of this study is to determine the relationship between personal values of mothers and the values they intended to give their children at the age of 5-6. The study group was consisted of totally 390 pre-school children and their mothers from 11 different elementary schools in Bursa. Accordingly, "Portrait Values Questionnaire (PVQ)" which was developed by Schwartz et al (2001), was used to determine the personal values of mothers and "Value Transfer Survey" which was developed by the Demirutku (2007) was used to determine the values of what they want to transfer as behavioural values to their children. Also "Picture-Based Value Survey for Children (PBVS-C)" which was developed by Döring (2008), was used to determine the value priorities of children. In this study relational scanning model was used in order to identify the current occassion. As PBVS-C was going to be studied for the first time with pre-school children in Turkey, initially the scales' validity and reliability analyses were done. In order to determine whether the personal values of the mothers obtained from PVQ and Value Transfer Survey differ from variables Kruskal-Wallis H test was used and to determine which group differ from each other the Mann-Whitney -U test was used. Then, in order to observe the differences of priority values obtained from PBVS-C according to the variables same non-parametric tests were used. Also to see the value of the relationship between mothers' personal values and priorities of children, the Spearman's Rank Order Correlation Test was performed on the data. While mothers consider "Universalism" as the most important one among their personal values, they emphasize "Achievement" value when it comes to transferring values to their children. Similarly the children stated the success value in terms of the value of the first priority that the mothers want to transfer. While the mother's personal values vary according to their age and working status, in children's value priorities there are significant differences considering the variables of gender, mother's educational status, employment status and socioeconomic status. As a result, when we analysed the relationship between mothers and their children's values, it was determined that when they were designing their priorities of value, among other values except for "Tradition" values, they mostly took their mother's personal values as a model.