Cinsiyet temelli kendini kalıpyargılamanın optimal ayrışma kuramı açısından incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, bireylerin cinsiyet grubuyla benzeşme ve ayrışma ihtiyaçlarının manipüle edilmesinin cinsiyet temelli kalıpyargılar üzerindeki etkisi incelenmiştir. Brewer`in (1991) Optimal Ayrışma Kuramı`na göre kişiler, temel sosyal ihtiyaçları olan ait olma ihtiyacını ve başkalarından farklılaşma ihtiyacını aynı anda karşılayan optimal kimlikler edinmek ister. Kişilerin grup kimliklerini optimal kılmasının bir yolu kendini kalıpyargılamadır. Bu çalışmada, kişilerin cinsiyet grubuyla benzeşme ve cinsiyet grubunu farklılaştırma ihtiyaçları manipüle edilmiş, bu manipülasyonun kadın ve erkek katılımcıların kendini cinsiyet temelli kalıpyargılamaları üzerindeki etkisi ve ayrıca, kendini kalıpyargılama davranışının katılımcıların cinsiyetine, cinsiyet kimliğiyle özdeşleşme düzeyine, kalıpyargıların olumlu veya olumsuz oluşuna ve kendi cinsiyet grubunu diğerinden üstün veya aşağıda göreceği bir sosyal karşılaştırma bağlamının yaratılmış olmasına göre değişip değişmediği de incelenmiştir. Bu amaçlar doğrultusunda, öncelikle, olumlu ve olumsuz nitelikteki kadınsı ve erkeksi özellikleri belirlemeye yönelik bir ön çalışma yapılmıştır. Bundan sonra, ana çalışmada katılımcılar üç deney koşuluna (benzeşme, ayrışma ve nötr) seçkisiz olarak atanıp kendilerine uygulanan bir kendini tanımlama testinin ardından, verdikleri cevapların kendi cinsiyet grubunun ve karşı cinsiyet grubunun cevaplarına benzerliğine yönelik sahte geribildirim verilmiştir. Bu yolla cinsiyet grubuyla benzeşme veya grubunu farklılaştırma ihtiyaçları manipüle edilen katılımcıların, bu ihtiyaçlardan herhangi birinin tetiklenmesinin kendini kalıpyargılamada artışa yol açması beklenmiştir. Sonuçlar, ayrışma-benzeşme ihtiyaçlarının manipülasyonun kendini cinsiyet temelli kalıpyargılama üzerinde beklendik sonuçları vermediğini göstermiştir. Çalışmanın son kısmında, manipülasyonların, iç grup-dış grup benzerliğini bir tehdit olarak algılanacağı bir bağlamda ve cinsiyet grubunun diğer üyelerine kendini kabul ettirme motivasyonunun yüksek olduğu bağlam içerisinde uygulanacağı halinde beklenilen etkilerin görülebileceği tartışılmıştır.

In this study, the effect of manipulation of individuals' need for assimilation and need for differentiation with their gender group on gender-based stereotypes was examined. According to Brewer's (1991) Optimal Distinctiveness Theory, people want to have optimal identities that meet their basic social needs, specifically, the needs for belongingness and for distinctiveness simultaneously. In the present study, those two needs of individuals are manipulated. The effect of manipulation and also the effects of participants’ gender, the valence of the stereotypes, and status of one’s gender group (perception of the position of one’s their gender group as either above or below the other gender group) on gender self-stereotyping were examined. With these purposes, first, a preliminary study was conducted on 74 participants in order to figure out feminine and masculine stereotypes with positive and negative valence. In the main study, data were collected from 259 participants. Participants were randomly assigned to one of the three experimental conditions (need for assimilation, need for distinctiveness, and no-need arousal condition). Next, their need for either assimilation or differentiation was manipulated through giving them false feedback regarding the similarity of their responses with the responses of their own and opposite-sex groups. In this way, it was expected that triggering any of these needs of the participants whose needs to resemble or differentiate their gender group were manipulated would lead to an increase in self-stereotyping. The results showed that the manipulation of assimilation-differentiation needs did not yield the expected results on gender-based self-stereotyping. The results were discussed such that the effect of manipulation could be seen if the manipulation is applied in a context where the participants will perceive the ingroup-outgroup similarity as a threat and the motivation to affirm themselves on the other members of the gender group.