Vekâlet teorisi: Firma performansına etkisi

Abstract

Modern firma yapısının temelinde, yetki veren ve vekilin karşılıklı bağımlılığı yatmaktadır. Buna göre, yetki verenler (sermaye sahipleri) yapacakları yatırımlardan kâr elde edebilmek için vekillerin (yöneticilerin) uzmanlaşmış beşeri sermayelerine; vekiller ise kendilerine ait yatırımlarda bulunacak sermayeye sahip olmadıkları için yetki verenlerin fonlarına ihtiyaç duyarlar.Günümüz firmalarında sermaye sahipliği ile yönetimin birbirinden ayrılması, çeşitli problemlere yol açmakta ve söz konusu problemlerin çözümü için bir takım maliyetlere katlanılmasını zorunlu hale getirmektedir.Vekâlet teorisi genel itibariyle, vekâlet veren ve vekil arasındaki vekâlet problemlerini ele almakta olup bu problemlerden kaynaklanan vekâlet maliyetlerini minimize etmeyi amaçlamaktadır.Bu çalışmanın konusunu, vekâlet teorisi ve bu teori çerçevesinde sermaye sahiplik yapısının firma performansına etkisinin incelenmesi oluşturmaktadır. Çalışmada ilk olarak modern firma olgusundan bahsedilmiş; ikinci bölümde vekâlet teorisi detaylı bir şekilde açıklanmış; üçüncü bölümde sermaye sahiplik yapısı ile firma performansı ilişkisi vekâlet teorisi çerçevesinde incelenmiş; son bölümde ise, İMKB'de hisse senetleri işlem gören imalat sektöründeki 128 firmanın 2003-2007 yılları arasını kapsayan dönemdeki verileri kullanılarak, sermaye sahiplik yapısının vekâlet maliyetleri ile ilişkisi ve firma performansına olan etkileri, doğrusal regresyon ve korelasyon analizi ile incelenmiştir.Analiz sonuçlarına göre; sermaye sahiplik yapısı ile vekâlet maliyetleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Diğer taraftan, firma performansı ile yabancı şirketlerin sermaye payları arasında istatistiksel olarak anlamlı (pozitif doğrusal) bir ilişki tespit edilmiştir. Diğer bir deyişle, yabancı şirketlerin Türk firmalarındaki sermaye payları arttıkça söz konu firmaların performansları da artmaktadır.

In the foundations of modern company structure, there exists a mutual dependence between those in authority and their agents. Due to this, those in authority (the capital holders), in order that they can make a profit from their investments, need to specialised human capital of the agents (managers), while the agents, because they do not own the capital necessary for their own investments, need the funds of those in authority.The separation of capital possession from management in modern firms leads to various problems and a solution to those problems necessitates the incurrence of several costs. As a general estimation of agency theory, its purpose is to take up the agency problems existing between principal and the agent, and to minimise the agency costs arising from those problems.The subject of this study comprises an examination of agency theory and of the effect on company performance of the structure of capital ownership within the framework of agency theory. In the study, firstly the existence of modern firm is discussed; in the second part, agency theory is explained in detail; in the third part, the relationship between the structure of capital ownership and company performance is examined within agency theory perspective; in the last part, 128 manufacturing firms, which's shares are traded at IMKB, financial datas that include 2003-2007 period are used to examine the relation between the structure of capital ownership and agency costs, also it's effect on firm performance with linear regression and correlation analysis.According to analysis results; there isnt any statistically significant relation between the structure of capital ownership and agency costs. On the other hand, a significant (positive linear) relation is found between firm performance and foreign firm's capital ownership. In other words, when foreign firms capital ownership ratio increases in Turkish firms, that Turkish firms performance also increases.