Ortaokul öğrencilerinin biyolojik çeşitlilik konusu ile ilgili bilişsel yapılarının karşılaştırılmalı olarak belirlenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin (5,6,7, ve 8.Sınıf), Biyolojik çeşitlilik konusundaki bilişsel yapılarını ortaya koymak, kavramsal anlam düzeylerindeki değişim sürecini sınıf düzeylerine göre tespit etmektir. Bu çalışma nitel bir araştırma olup, araştırmada betimsel araştırma yöntemleri içerisinde yer alan ve nitel araştırma desenlerinden gelişimsel araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini, 2017-2018 eğitim-öğretim yılı, bahar döneminde, Bursa ilinde öğrenim gören 5, 6, 7 ve 8. Sınıflardan oluşan toplam 308 ortaokul öğrencisi oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak kelime ilişkilendirme testlerinden yararlanılmıştır. Kelime ilişkilendirme testlerinde “ekosistem, biyolojik çeşitlilik, besin zinciri, tür, nesli tükenmekte olan canlılar, çevre sorunları ve çevre koruma” olmak üzere yedi anahtar kavram kullanılmıştır. Verilerin analiz sürecinde, frekans tablosu kullanılarak kesme noktası tekniği ile kavram ağları oluşturulmuş ve ilgili kavramlara yönelik ortaokul öğrencilerinin bilişsel vi yapılarının karşılaştırması sağlanmıştır. Kavram ağlarından elde edilen sonuçlara göre bulgular yorumlanmıştır. Sonuç olarak, ortaokul öğrencilerinin (5,6,7 ve 8. Sınıf), nesli tükenmekte olan canlılar, çevre sorunları ve çevre koruma anahtar kavramlarını doğru ilişkilendirdiği sonucuna varılmıştır. Ayrıca, besin zinciri, tür ve ekosistem anahtar kavramını 8.sınıf öğrencilerinin genel olarak doğru ilişkilendirdiği, biyolojik çeşitlilik anahtar kavramını genel olarak 5.sınıf öğrencilerinin doğru ilişkilendirdiği, 6. ve 7.sınıf öğrencileri tarafından besin zinciri, tür, biyolojik çeşitlilik ve ekosistem anahtar kavramlarının tam olarak anlaşılamadığı sonucuna varılmıştır. Kelime ilişkilendirme testinde ortaokul öğrencilerinin en fazla ilişkilendirdiği anahtar kavramlar nesli tükenmekte olan canlılar, çevre sorunları ve çevre korumadır. En az ilişkilendirilen anahtar kavramlar, besin zinciri, tür, biyolojik çeşitlilik ve ekosistemdir. Hayvan, bitki, insan, meyve, yiyecek/besin, çevre kirliliği, su kirliliği, kirlilik, küresel ısınma, çöp, filtre, ağaç ve temizlik kavramları öğrencilerin en fazla kullandığı kavramlardır. Veri toplam aracı olarak kullanılan kelime ilişkilendirme testinde öğrencilerin her bir anahtar kavramla ilgili cümle kurmaları da istenmiştir. Bu cümleler içerdiği bilgi ve anlam açısından incelenip sınıflandırılarak cümlelerin analizi gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre ortaokul öğrencilerinin (5,6,7 ve 8.sınıf) en fazla sayıda nesli tükenmekte olan canlılar, çevre sorunları ve çevre koruma anahtar kavramları ile ilgili anlamlı cümleler kurdukları ortaya çıkmıştır. Araştırmada, eğitim-öğretim sonucunda, kazanılan bilgi, deneyim ve farkındalık arttıkça, televizyon, basın, internet gibi ortamlardan edindikleri bilgiler ile öğrencilerin bilimsel bilgiye daha yakın cevaplar verdikleri tespit edilmiştir. Aynı zamanda fen bilimleri öğretim programında biyoçeşitlilik kavramına ilişkin kazanım sayısı arttıkça öğrencilerin bilgi ve beceri seviyesinin daha yüksek olduğu sonucuna varılmıştır.

The purpose of this research is to reveal the cognitive structures of middle school students (5th, 6th, 7th, and 8th grades) on biological diversity and to determine the process of change in their conceptual meaning levels by grade level. This is a qualitative research. It uses the developmental research design, which is a descriptive research method and a qualitative research design. The research sample of consists of a total of 308 5th-, 6th-, 7th-, and 8th-grade middle school students studying in Turkey’s Bursa province in the spring semester of the 2017-2018 academic year. Word association tests were used for data collection. Seven key concepts were used in the word association tests: “ecosystem, biological diversity, food chain, species, endangered creatures, environmental problems, environmental protection”. In the data analysis process, concept networks were created by the cut-off point technique using the frequency table, thereby making a comparison of the middle school students’ cognitive ix structures for the related concepts. Findings were interpreted based on the results obtained from the concept networks. As a result, it was found that the middle school students (5th, 6th, 7th, and 8th grades) correctly associated the key concepts of endangered creatures, environmental problems, and environmental protection. In addition, it was determined that the 8th grade students correctly associated the key concepts of food chain, species, and ecosystem in general, while the 5th grade students correctly associated the key concept of biological diversity in general, and that the 6th and 7th grade students could not fully understand the key concepts of food chain, species, biological diversity and ecosystem. The key concepts that the middle school students associated in the word association test most were endangered creatures, environmental problems, and environmental protection. The least associated key concepts were found to be food chain, species, biological diversity, and ecosystem. The concepts the students used most were animal, plant, human, fruit, food/nutrient, environmental pollution, water pollution, pollution, global warming, garbage, filter, tree, and cleanliness. In the word association test used as a data collection tool, the students were also asked to make sentences about each key concept. Those sentences were examined and classified in terms of the information and meaning they contained, and the analysis of the sentences was performed. Based on the obtained results, it was revealed that the middle school students (5th, 6th, 7th, and 8th grades) made the biggest number of meaningful sentences about the key concepts of endangered creatures, environmental problems, and environmental protection. The study concluded that as the knowledge, experience, and awareness gained through the educational process increased, the students gave answers closer to scientific knowledge, along with the information they obtained from media such as television, press, and the internet. Furthermore, it was concluded that as the number of learning outcomes related to the x concept of biological diversity in the science curriculum increased, the students’ levels of knowledge and skill rose as well.