Akiferin hidrolik parametreleri ile jeoelektriksel parametreler arasındaki ilişkinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, akiferin hidrolik parametreleri ile jeoelektriksel parametreler arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu amaç doğrultusunda Bursa ilinin farklı bölgelerinde arazi çalışması yürütülmüştür. Çalışmada Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü'nün 2009 yılında oluşturduğu Bursa ili jeoloji haritasından faydalanılmıştır. Bursa'nın Bilecik kireçtaşı, Alüvyon, Piribey Şistleri, Mudanya formasyonu, Gürağaç üyesi, Nilüfer formasyonu, Köprühisar formasyonu, Yörüktepe formasyonu, Yarhisar formasyonu, Paşayayla formasyonu, Akarsu yelpaze çökellerinde yer alan 11 farklı formasyonunda toplamda 34 adet arazi çalışması yürütülmüştür. Bu bölgelerin her birinde açılan kuyularda slug testler gerçekleştirilmiştir ve zamana bağlı düşü değerleri kaydedilmiştir. Bu değerlere Bouwer-Rice ve Dagan analitik metotları uygulanarak kuyu civarı hidrolik iletkenlik değerleri elde edilmiştir. Buna ek olarak, kuyuların bulunduğu bölgelerde Schlumberger dizilimi kullanılarak düşey elektrik sondaj yöntemi uygulanmıştır. Arazi çalışmasında elde edilen jeoelektrik ölçüm değerleri IPI2win yazılımı kullanılarak işlenmiş ve çalışılan bölgelerdeki katmanların gerçek özdirençleri bulunmuştur. Açılan her bir kuyudan su numunesi alınarak elektrik iletkenlik değerleri ve pH değerleri laboratuvarda ölçülmüştür. Elektrik iletkenlik değerleri kullanılarak yeraltı suyunun özdirenci hesaplanmıştır. Her bir lokasyon için su numunesi alınan katmanın gerçek özdirenç değeri, yeraltı suyunun özdirenç değerine oranlanarak formasyon faktörü elde edilmiştir. Bu çalışmada, farklı formasyonlardan elde edilen formasyon faktörü ile hidrolik iletkenlik arasında ilişki ve formasyon faktörü ile transmisivite arasındaki ilişki incelenmiştir. Ayrıca çalışmanın yoğunlaştığı iki formasyon için hidrolik parametreler ile jeoelektriksel parametreler arasındaki ilişki detaylı bir şekilde incelenmiştir. Bu parametrelerin CBS ortamında dağılım haritaları oluşturulmuştur. Çalışmalar sonucunda, hidrolik ve jeoelektriksel parametreler arasında doğrusal bir ilişki bulunmuştur. Bu çalışmanın yeraltı suyu araştırmaları için faydalı olacağı düşünülmektedir.

The aim of this study is to research the relationship between aquifer hydraulic parameters and geoelectrical parameters. For this purpose, field studies were carried out on different areas in Bursa. In the study, the geology map of Bursa established by the General Directorate of Mineral Research and Exploration in 2009 were utilized. A total of 34 field studies were carried out in 11 different formations in Bursa. These include: Bilecik limestone, alluvium, Piribey schist, Mudanya formation, Gürağaç member, Nilüfer formation, Köprühisar formation, Yörüktepe formation, Yarhisar formation, Paşayayla formation and River fan deposits. Slug tests were carried out in the wells in each of the study areas, the time and drawdown values were recorded. Hydraulic conductivities of wells were obtained by applying Bouwer-Rice and Dagan analytical methods to these values. In addition, the vertical electric sounding method was applied using the Schlumberger array in areas where wells are located. The values obtained from the field study were processed using IPI2win software and the real resistivity values of layers in study regions were found. After collecting water samples from each well, electric conductivity values and pH values were measured in the laboratory. Using electric conductivity values, the groundwater's resistivity is calculated. For each location, formation factor was calculated as a ratio of real resistivity to groundwater resistivity. In this study, the relationship between formation factor and hydraulic conductivity obtained and the relationship between formation factor and transmissivity were investigated from different formations. In addition, the relationship between the hydraulic parameters and the geoelectrical parameters were also studied for the two formations. Distribution maps of these parameters were plotted in GIS. As a result of the studies, a linear relationship was found between hydraulic and geoelectrical parameters. It is believed that this study will be beneficial to groundwater research studies.