II. Dünya Savaşı yıllarında Bursa: Siyasal, toplumsal, ekonomik ve kültürel yaşam (1939-1945)

Abstract

“II. Dünya Savaşı Yıllarında Bursa: Siyasal, Toplumsal, Ekonomik ve Kültürel Yaşam (1939-1945)” adlı bu çalışmada, 1939 ve 1945 arasında dünyayı saran küresel savaş ile Türkiye’de ortaya çıkan tablo, Bursa yereli bağlamında ele alınmıştır. Sahip olduğu yoğun nüfus ile Türkiye’nin önde gelen kentlerinden biri olan Bursa, bu dönemde takip edilen sosyal ve ekonomik politikalardan etkilenmiştir. Ülkede kendini gösteren ağır yaşam koşullarının Bursalıları nasıl etkilediği, çalışmada ayrıntılarıyla ortaya konulmuş, yerelde var olan tablo; siyasal, ekonomik, sosyal ve kültürel açılardan irdelenerek kent bütüncül olarak değerlendirilmiştir. Savaş yıllarında; parti-devlet bütünleşmesiyle, parti örgütünün kentin en ücra köşelerine dahi ulaştırıldığı, fakat savaşla birlikte ortaya çıkan koşulların etkisiyle parti üye sayısının düşüşe geçtiği ve hatta partinin yerel örgütlenmesinde çeşitli anlaşmazlık, uyumsuzluk ve güven eksikliklerinin kendisini gösterdiği tespit edilmiştir. Bu süreçte, Hükümetin iaşenin düzenlenmesi ve piyasadaki para dengelerinin sağlanması gibi amaçlarla yürürlüğe koyduğu Toprak Mahsulleri Vergisi ve Varlık Vergisi gibi olağanüstü uygulamaların, kent ekonomisinin iki önemli unsuru olan köylüler ve ticaretle uğraşan gayrimüslim vatandaşlar üzerinde yıkıcı bir etki yarattığı görülmüştür. Bu durum karşısında, kentteki pek çok sosyal yardım kuruluşu çalışmalarıyla fakir ve muhtaç vatandaşlara yardımda bulunarak sosyal dayanışma bilincinin ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Aynı zamanda, kentin nüfus verileri ve evlenme rakamlarında düşüş yaşanırken, boşanmalar da artış görülmüştür. Yerelde yaşanan toplumsal bozulma, ahlaki çöküntüyü de beraberinde getirerek, dilenciler ve sokak çocukları gibi unsurları ortaya çıkarmıştır. Kent genelinde kumardan fuhuşa, hırsızlıktan gaspa suç ve asayiş olaylarında önemli bir artış yaşanmıştır. Savaşın getirdiği tüm olumsuzluklara rağmen, kentin sahip olduğu eğitim kurumları, çalışmalarını başarıyla sürdürmüş, canlı bir kültür-sanat hayatı ve spor etkinlikleri, kentteki dinamizmin ana kaynağını oluşturmuştur.

The global war surrounded the world between 1939 and 1945. In this period Bursa was one of the leading cities of Turkey having dense population. Which it had been affected by the social and economic policies followed by government. This study examines how the harsh living conditions in the country affected the people are revealed in detail and the picture existing in the locality. Which is evaluated by examining from political, economic, social and cultural aspects. In this period, it has been seen that the extraordinary practices such as the taxes Agricultural Products Tax and Wealth Tax put into effect to regulate the food supply and to ensure the money balance in the market had a devastating effect on the villagers and non-Muslim citizens. By the help of many local social aid organizations to the poor and needy citizens had been effective in the emergence of social solidarity awareness against this situation. Meanwhile, while the population of the city and the number of marriages decreased, there has been an increase in divorces. The social deterioration experienced in the locality caused moral collapse and emergence of elements such as beggars and street children. There has been a significant increase in crimes from gambling to prostitution, theft to extortion and public disorder throughout the city. Despite all the negativities brought by the war, educational institutions were carried out their works successfully. Moreover, a colorful culture-art life & sports activities constituted the main source of dynamism in the city.