Yeni merkantilist politikaların oluşumu, gelişimi ve etkilerinin analizi

Abstract

Merkantilizm 15. yüzyılın sonunda başlamış, 18. yüzyılın sonunda klasik iktisatın ortaya çıkışı ve modern iktisat tarihinin başlangıcı ile yerini serbestleşme politikalarına karşı bir reaksiyon niteliğindeki yeni merkantilizme bırakmış bir ekonomi doktrinidir. Hem sanayileşmiş ülkelerin iç piyasaya zarar veren rekabetçiliklerine karşı kendilerini korumak isteyen, hem de elde ettiği rekabet gücünü kullanarak küresel ölçekte hegemon pozisyona gelmeyi amaçlayan ülkeler yeni merkantilist politikalara başvurmaktadır. Ancak, kimi ülkeler serbest ticaret politikaları izlerken, kimlerinin yeni merkantilist politikalar uygulaması, küresel ekonomide dengesizliklere yol açmakta, bunun sonucunda da ekonomik krizler ve ticaret savaşları ortaya çıkmaktadır. Özellikle ekonomik kriz dönemlerinde ülkeler, bozulan makroekonomik dengelerini yeniden düzenleyebilmek için yeni merkantilist politikalara daha çok yönelmektedir. Bunun yanı sıra, 2018’de ABD’nin başlattığı ticaret savaşı, yeni merkantilist politikaların 21. yüzyılda dahi geçerliliğini koruduğunun en önemli göstergelerinden biridir. Bu çalışmada, öncelikle yeni merkantilist politikaların günümüze kadar olan uygulamaları detayları ile incelenmiştir. Yapılan inceleme, merkantilizm kapsamındaki uygulamaların 500 yıldan uzun bir süredir farklı şekillerde de olsa benzer amaçlara hizmet edecek doğrultuda devam ettiğini göstermektedir. Ayrıca, yeni merkantilizm ile direkt olarak bağlantısı olduğu savunulan makroekonomik değişkenlerin, söz konusu politikalar ile aralarındaki ilişki araştırılmış, bu kapsamda 38 ülkeye ait 2001-2019 dönemi verileri kullanılarak GMM yöntemi ile bir analiz yapılmıştır. Yapılan analiz sonucunda yeni merkantilist politikalar ile ithalat arasında negatif, imalat sektörü ve rezerv birikimi arasında ise pozitif bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Mercantilism is a doctorine started in the end of the 15th century and replaced by neo-mercantilism at the end of the 18th century with the emerge of classical economics. It is evaluated as a counter reaction to liberalization policies. Neo-mercantilism is adopted by the countries that desire to protect themselves from the unfair competition of the industrialized countries damaging domestic production or to use their competitiveness to acquire global hegemon position. Economic instabilities rise as some of the countries follow liberalization policies while the others apply neo-mercantilist policies. These instabilities generally cause economic crisis or trade wars. Especially, policymakers frequently prefer to adopt stronger neo-mercantilist policies in the eras of economic crisis to straighten their macroeconomic imbalances. Besides, the trade war, which was started in 2018 by the USA, confirms that neo-mercantilist ideas are still alive even in the 21st century. In this study, firstly, the applications of the neo-mercantilist policies until today are examined. Our research shows that together with classic mercantilism, the policies relying on the mercantilist ideas have been continued for the last 500 years and they all serve to similar goals under different forms. Additionally the relationship between neomercantilist policies and several macroeconomic variables is investigated which are considered as directly connected. A GMM analyze was conducted on this purpose with the data belonging 38 countries for 2001-2019 period. According to the results of the analysis, it is concluded that the neo-mercantilist policies have a negative relationship with the imports, and a positive relationship with the manufacturing sector and reserve accumulation.