Osmanlı Erken Modern Döneminde egemenliğin sürekliliği sorunu ve devlet tüzel kişiliğinin gelişimi (1453-1617)

Abstract

Bu çalışmanın konusu, Osmanlı Erken Modern Çağında egemenliğin sürekliliği sorunu ve bununla bağlantılı olarak devlet tüzel kişiliğinin gelişimidir. Çalışma, egemenlikte sürekliliğinin sağlanması ile devlet tüzel kişiliğinin gelişimi arasında bir ilişki olduğu ve bu sürekliliğin, devlet tüzel kişiliğinin gelişimine zemin hazırladığı hipotezine dayanmaktadır. Çalışmada öncelikle Osmanlı’da egemenliğin kimde olduğu tartışılmıştır. Buna göre önceleri hanedanda tecessüm eden egemenliğin Erken Modern Çağda padişahın şahsında toplandığı ortaya konmuştur. Ardından, devlet tüzel kişiliğinin gelişim seyrini gösterebilmek için Osmanlıların kendine verdikleri isimler tahlil edilmiştir. Böylece devlet tüzel kişiliğinin ortaya çıkışına dair ipuçları gösterilmiştir. Bu süreçte yaşanan tarihsel gelişmelere değinilerek devlet tüzel kişiliğinin ortaya çıkışında ve gelişiminde etkili olan temel faktörler ele alınmıştır. Son olarak egemenliğin sürekliliği sorunu bir padişah öldüğünde yerine geçecek olanın kim olacağı ve nerede tahta cülus edeceği örneği etrafında tartışılmıştır. Çalışmanın sonunda, Osmanlı Erken Modern Çağında önce hanedandan bağımsız ve mutlak saltanat anlayışının ve daha sonra sultandan bağımsız ve müstakil bir devlet anlayışının geliştiği ve dolayısıyla süreklilik sorununu belli ölçüde aşıldığı, kıymeti kendinden menkul bir devlet tüzel kişiliğinin oluşmaya başladığı sonucuna ulaşılmıştır.

The subject of this study is the problem of the continuity of sovereignty and the development of the state legal entity in connection with this in the Ottoman Early Modern Age. The study is based on the hypothesis that there is a relationship between ensuring the continuity of sovereignty and the development of the state legal entity, and this continuity lays the groundwork for the development of the state legal entity. In the study, first of all, who was the sovereign in the Ottoman Empire was discussed. Accordingly, it has been revealed that the sovereignty, which was once embodied in the dynasty, was gathered in the person of the sultan in the Early Modern Period. Then, the names given by the Ottomans to themselves were analyzed in order to show the development course of the state legal entity. Thus, clues about the emergence of the state legal entity are shown. By referring to the historical developments experienced in this process, the main factors influencing the emergence and development of the state legal entity are discussed. Finally, the question of the continuity of sovereignty is discussed around the example of who will replace a sultan when he dies and where he will conquer the throne. At the end of the study, it was concluded that in the Ottoman Early Modern Period, firstly, the understanding of absolute sultanate and independent from the dynasty and then an independent and separate state understanding from the sultan developed and therefore, it was concluded that the problem of continuity has been overcome to a certain extent and that a state legal entity has started to form.