Muhyiddin İbnü’l-Arabî’ye isnad edilen Tuḥfetü’s-sefere ilâ ḥażreti’l-berere adlı eserin tercüme ve basımına Ali Rûmî tarafından yapılan manzum eleştiri

Abstract

Muhyiddin İbnü’l-Arabî; hayatı, eserleri ve tasavvufî görüşleriyle asırlar boyunca tartışılmış olan önemli bir şahsiyettir. O’nun tasavvuf ve varlık anlayışı etrafında şekillenen bu tartışmaların bir kısmı lehinde, bir kısmı ise aleyhinde gelişmiştir. Bu durum karşısında sessiz kalmayı tercih edenler de olmuştur. 19. yüzyılda yaşayan Seyyid Ali Rûmî, Kitâb-ı Dürrü’l-Fuʾâd ve Şeyḫu’l-İrşâd adlı eserinde; Arabî’ye ait olduğu iddia edilen Tuḥfetü’s-sefere ilâ ḥażreti’l-berere risâlesi hakkında görüşlerini şiirleriyle dile getirmiştir. Yakın sayılabilecek bir dönemde yaşa- yan Şeyh Ali Rûmî ve oldukça hacimli olan kitabı hakkında tezkirelerde ve diğer kaynaklarda bir bilgiye ulaşılamamıştır. Çoğu manzum ve tasavvufî metinlerden oluşan Dürrü’l-Fuʾâd ve Şeyḫu’l-İrşâd’ın bir bölümünde; İbnü’l-Arabî’nin Tuḥfetü’s-sefere ilâ ḥażreti’l-berere isimli eserinin Türkçeye çevrilmesi, basılmasına şiddetle karşı çıkmaktadır. İki bölüm halindeki bu şiir ehil olmayan, tasavvufun ruhundan habersiz, hasetçi ve münafıkların bu eseri çevirip, matba- ada yayımlandığını iddia eder. O’na göre; gönül ehli olan kişiler, eserin Arapçasından gereğince istifade edip, faydalanmaktadır. Tarihimizde kimi zaman bazı eserlerin tercüme edilmesine ve yayımlanmasına karşı çıkanlar olmuştur. Çalışmada bu durumun örneklerinden birinin Seyyid Ali Rûmî’nin manzumelerle ifade ettiği itiraz nedenleri ana başlıklar hâlinde incelenip, eserin tercüme ve basımına karşı çıkış sebeplerinin tespiti amaçlanmıştır. Yöntem olarak metinlere dayalı yapılan tahliller, bu yaklaşımın esasını kavrama ve o devirlere ait zihin dünyasının tanınmasına da katkıda bulunacaktır.

Muḥyiddīn Ibn al-ʿArabī is an important figure that has been discussed for centuries with his life, works, and mystical views. Some of these conflicts, which were shaped around his understanding of mysticism and existence, developed in favor of him and some against him. There were also those who preferred to remain silent in the face of this situation. Sayyid ʿAlī Rūmī, who lived in the 19th century, in his book Kitāb-ı Durr al-Fuʾād and Sheikh al-Irshād; expressed his opinions about the Tuḥfat al-safara ilā ḥaḍrat al-barara treatise, which is claimed to belong to ʿArabī, with his poems. There is no information in the biographies and other sources about Sheikh ʿAlī Rūmī, who lived in a period that can be considered close, and his work, which is quite voluminous. In a part of Durr al-Fuʾād and Sheikh al-Irshād, most of which consists of verse and mystical texts; he strongly opposes the translation and publication of Ibn al-ʿArabī’s Tuḥfat al-safarae ilā ḥaḍrat al-barara into Turkish. This poem is in two parts; he claims that incompetent, unaware of the spirit of Sufism, envious, and hypocrites translated this work and published it in the printing press. According to that people of the heart can make use of the Arabic in the work properly. In our history, there have been some people who objected to the translation and publication of certain works. In order to set an example for this subject, on the basis of manuscripts; it is aimed to identify the reasons for objections and main titles expressed by ʿAlī Rūmī in poems, and to present the reasons for opposition to the translation and publication of the work. As a method; analyzes based on texts will contribute to understanding the essence of this approach and to the recognition of the mental world of that period.