Nylon kumaşların reaktif boyarmaddelerle boyanmasında mordan kullanımının araştırılması

Abstract

Nylon lifi sentetik lifler içerisinde en yaygın kullanılan liftir. Reaktif boyarmaddeler, selülozik mamullerin boyanmasında yaygın olarak kullanılmaktadır. En önemli özelliği lif ile kovalent bağ yapabilmesidir. Doğal ve kimyasal mordanlar, boyarmaddenin life tutunmasını sağlayan maddelerdir. Çalışmada %100 nylon kumaşta mordan kullanımı ile reaktif boyarmaddelerle boyama işlemi yapılarak, iyi bir boyarmadde çekimi ve renklendirilmesi üzerine çalışılmıştır. Monoklortriazin (MCT), Trifloropirimidin (TFP) ve Monoklortriazin-Vinilsülfon (MCT+VS) fonksiyonel gruplarına sahip mavi renkte reaktif boyarmaddeler ile nylon kumaşların seçilen mordanlar varlığında boyamaları yapılmıştır. Mordan olarak ticari metalik tuz şeklinde Demir (II) Sülfat, Potasyum Alüminyum Sülfat ve biyomordan olarak Tannik Asit seçilmiştir. Mordanlama metotları olarak Ön Mordanlama, Eş Zamanlı Mordanlama ve Son Mordanlama kullanılmıştır. Boyamanın pH şartları için pH 2, pH 4 ve pH 6 seçilmiştir. Üç farklı yöntem, reaktif gruplu boyarmadde ve pH aralığı kullanılarak yapılan boyamalarda, boyama öncesi ve sonrası alınan çözeltilerden transmitans ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Üç farklı yöntemle elde edilen nylon kumaşların, mordansız boyanan kumaşlara kıyasla renk farklılıkları (ΔE*) ölçülmüştür. Yıkama, sürtme, asit, alkali, su ve ışık haslıklarının yanı sıra piridin çözeltisi varlığında boyalı kumaşlardan boyarmadde ekstraksiyon işlemi yapılmıştır. Aynı proses mordansız boyama yapılan nylon kumaşlar ile kıyaslanmıştır. % Boyarmadde Çekimi (%E), % Sonuç Boyarmadde Fiksasyonu (%F) ve % Ortalama Boyarmadde Fiksasyonu (%T) tespit edilmiştir. Boyama şartları, reaktif boyarmadde konsantrasyonları ve mordanlama yöntemleri incelendiğinde metalik tuz mordanlarının Tannik Asite göre özellikle ön ve eş zamanlı mordanlama yöntemlerinde pH 2 ve pH 4’te daha iyi boyama ve renk haslığı sonuçları verdiği bulunmuştur. Yapılan çalışma ile nylon kumaşların reaktif boyarmaddelerle boyanmasında mordan kullanımının, renklendirme özelliklerini iyileştirdiği sonucuna varılmıştır.

Nylon fiber is the most widely used fiber among synthetic fibers. Reactive dyestuffs are widely used in dyeing cellulosic products. Its most important feature is its ability to form covalent bonds with fiber. Natural and chemical mordants are substances that allow the dyestuff to adhere to the fiber. In this study, dyeing and coloring properties have been studied by using mordants on 100% nylon fabric and dyeing with reactive dyestuffs. Nylon fabrics were dyed in the presence of selected mordants by using blue reactive dyestuffs with Monochlorotriazine (MCT), Trifluoropyrimidine (TFP) and Monochlortriazine-Vinylsulfon (MCT+VS) functional groups. Iron (II) Sulphate, Potassium Aluminum Sulphate in the form of commercial metallic salt, and Tannic Acid as biomordant were chosen as mordants. Pre-mordanting, meta mordanting and post-mordanting were used as mordanting methods. pH 2, pH 4 and pH 6 were chosen for the pH conditions of dyeing. In dyeings using three different methods, reactive dyestuffs and pH range, transmittance measurements were made from the solutions taken before and after dyeing. Color differences (ΔE*) of nylon fabrics obtained by three different methods compared to fabrics dyed without mordant were measured. Washing, rubbing, acid, alkali, water and light fastnesses, dyestuff extraction was performed from dyed fabrics in the presence of pyridine solution. The results obtained were compared with nylon fabrics dyed without mordant. Percentage of dye bath exhaustion (%E), percentage fixation of the dye which exhausted (%F) and overall percentage fixation (%T) were determined. When the applied dyeing conditions, reactive dyestuff concentrations and mordanting methods were examined, it was found that metallic salt mordants gave better dyeing and colour fastness results at pH 2 and pH 4, especially in pre- and meta mordanting methods, compared to those of Tannic Acid. It was concluded that the usage of mordants in dyeing nylon fabrics with reactive dyestuffs improves the coloring properties.