Hemodiyaliz hastalarında serum visfatin düzeyi ile kardiyovasküler hastalık ve serum biyokimyasal parametreleri arasındaki ilişki

Abstract

Kronik Böbrek Hastalığı ( KBH ), tüm ülkelerde giderek artan sıklıkta görülen bir sağlık sorunudur. KBH'ının en önemli morbidite ve mortalite nedeni kardiovasküler hastalıklardır. Geleneksel kardiovasküler ( KV ) risk faktörleri KBH'da görülen artmış riski tek başına açıklayamamaktadır. Üremi ile ilişkili, geleneksel olmayan, bazı risk faktörlerinin de bu artıştan sorumlu olması olasıdır. KBH'da yağ dokusundan salınan çeşitli adipokinlerin beslenme, obezite, endotelyal disfonksiyon, kardiyovasküler hastalık, glukoz metabolizması üzerine etkileri gösterilmiştir Çalışmamızda bir adipokin olan visfatinin, son dönem böbrek yetmezliğindeki ( SDBY ) yeri ve rolünü araştırdık, ayrıca kardiyovasküler hastalıklar ve risk faktörleri ile ilişkisini inceledik.Çalışmada diyabet varlığı dışlanmış 40 sağlıklı kontrol ( SK ) grubu, 28 renal fonksiyonları normal, koroner arter hastalığı mevcut olan kontrol ( KK ) grubu olmak üzere iki kontrol grubu oluşturduk. Çalışma grubu ise gene diyabet varlığı dışlanmış hemodiyaliz tedavisi alan hastalardan oluşuyordu, bu hastaların 30'unda herhangi bir koroner arter hastalığı hikayesi yokken ( HD grubu ), diğer 32 hastada kanıtlanmış koroner arter hastalığı mevcuttu ( HDK grubu ). Katılımcılardan anamnestik bilgiler alındı. Tam bir fizik muayene ve antropometrik ölçümler yapıldı. Laboratuvar tetkikleri için kan alınarak serumları ayrıldıktan sonra uygun saklama koşullarında saklandı.Yaş ortalamaları SK grubunda 47,5 (31-79), KK grubunda 58 (47-88), HD grubunda 59,5 (35-79), HDK grubunda ise 62,5 (44-79) yıl idi. SK grubunda kadın cinsiyet diğer gruplardan daha ağırlıklı olarak saptandı. Diğer gruplar arasında cinsiyet dağılımı benzerdi. Boy, diastolik kan basıncı, bel ve kalça ölçümleri gruplar arası benzer olmasına rağmen, vücut ağırlığı, vücut kitle indeksi, vücut yağ oranı, yönünden gruplar arası farklılık mevcuttu. Vücut ağırlığı ve VKI yönünden SK grubu ile hemodiyaliz hastalarını içeren her iki çalışma grubunda da anlamlı farklılık varken, kontrol grupları arasında böyle bir fark gözlenmedi. Vücut yağ oranı ise SK grubu ile diğer tüm gruplar arasında farklı olarak tespit edildi. Açlık glukozu, insülin ve HOMA-IR kontrol grubu ile HDK arasında anlamlı derecede farklı olarak tespit edildi. Serum üre, kreatinin, ürik asit, kalsiyum (Ca), fosfor (P), albümin, alkalen fosfataz (ALP), total kolesterol, low density lipoprotein (LDL), high density lipoprotein (HDL), trigliserid (TG), hemoglobin(Hb), hematokrit (Htc) değerlerinin gruplar arası farklı oldukları gözlendi. CRP düzeyleri SK-HD grubu dışında benzer özelliklerdeydi ve PTH düzeyleri ise beklendiği şekilde kontrol ve çalışma grupları arasında farklı olarak gözlendi.Serum visfatin düzeyi ortalamaları öncelikle, SK ve KK gruplarından oluşan kontrol grubu ile HD ve HDK grubundan oluşan çalışma grubu arasında karşılaştırıldı. Serum visfatin düzeyi kontrol grubunda 30,51 ng/ml ( 9,1- 55,3 ), çalışma grubunda 35,745 ng/ml ( 9,21- 61,64 ) olarak tespit edildi, gruplar arasında istatistiki anlamlı farklılık mevcuttu ( P:0,014 ). Korelasyon analizinde kontrol grubunda serum visfatin düzeyinin üre ( r:0,275 p:0,023 ), kreatinin ( r:0,285 p:0,018 ), ürik asit ( r:0,250 p:0,040 ), total kolesterol ( r:-0,246 p:0,043 ), TG( r:-0,259 p:0,033 ) ve PTH ( r:0,262 p:0,031 ) ile korele olduğu gözlenirken, çalışma grubunda ise serum visfatin düzeyinin insülin ( r:0,269 p:0,039 ), HOMA-IR ( r:0,277 p:0,033 ), ürik asit ( r:0,263 p:0,039 ) ile korele olduğu gözlendi.Çalışmayı oluşturan tüm 4 grubun serum visfatin düzeyi ortalamaları SK grubunda 26,52 ng/ml (9,10-7,18), KK grubunda 33,68 ng/ml (13,25-55,3), HD grubunda 35,96 ng/ml (11,62-6,61), HDK grubunda 35,74 ng/ml (9,21-61,64) şeklinde tespit edildi. Serum visfatin düzeyine göre SK grubu ile diğer tüm gruplar arasında istatistiki farklılık varken, diğer gruplar arasında anlamlı düzeyde herhangi bir farklılık bulunmadı. Korelasyon analizinde serum visfatin düzeyinin SK grubunda serum TG düzeyi ile ( r:-0,359 r:0,023 ), KK grubunda sistolik kan basıncı ( r:0,496 p:0,007 ), üre ( r:0,469 p:0,012 ), kreatinin ( r:0,381 p:0,045 ), HD grubunda ürik asit ( r:0,394 p:0,031 ) düzeyleri ile korele iken HDK grubunda ise herhangi bir parametre ile korelasyon tespit edilmedi.Serum visfatin düzeyine göre oluşturulan gruplarda ( serum visfatin düzeyi 40 ng/ml altında olan grup ve serum visfatin düzeyi 40 ng/ml üzerinde olan grup ) çalışma kapsamında değerlendirilen parametrelerin tümünde gruplar arasında herhangi bir farklılık gözlenmedi.Hemodiyaliz hastalarında serum visfatin düzeyinin kardiyovasküler hastalık ve risk faktörleri ile ilişkisini araştırdığımız çalışmamızın bulguları ışığında visfatinin kardiyovasküler hastalık üzerine olan etkilerinin olabileceğini, ancak bu etkilerin SDBY'de daha az net olduğunu gözlemlendi. Çalışmanın sonucu olarak genel popülasyonda serum visfatin düzeyinin kardiyovasküler bir belirteç olabileceği ancak hemodiyaliz hastalarında kontrol grubuna göre daha yüksek düzeyde saptanmakla birlikte kardiyovasküler hastalık göstergesi olarak kullanılamayacağı düşünülmüştür. KV hastalık fizyopatolojisinde önemli yeri olan geleneksel olmayan risk faktörlerinin geniş hasta ve sağlıklı kontroller arasında karşılaştırılması altta yatan iltihabi sürecin anlaşılmasını sağlayarak sağkalım süresinin artışına katkıda bulunabilir.

Chronic kidney disease (CKD) is a health issue that is seen increasingly in all of the countries. Cardiovascular (KV) diseases cause substantial morbidity and mortality in CKD. Traditional KV risk factors alone can not explain the increased risk that is seen in CKD. It is possible that some of the risk factors that are related to uremia and are not traditional can be responsible for the increase. In CKD the effect of several adipokins secreted from the fat tissue on feeding, obesity, endothelial dysfunction, cardiovascular disease and glucose metabolism has been shown. In our study we evaluated the role of visfatinin; an adipokin, on end stage renal disease (ESRD), apart from that we also investigated its relation with KV diseases and risk factors.In the study two control groups were formed. One of them included 40 healthy people without diabetes mellitus diagnosis and the other included 28 patients with normal renal functions who had coronary artery disease. The study group consisted of patients undergoing hemodialysis without diabetes mellitus diagnosis. Thirty of these patients had no coronary artery disease history. The other 32 patients had established coronary artery disease. A complete physical examination and anthropometric measurements were done in all the study patients. The serum samples from the study group were stored according to the manufacturer's guidelines.The average of ages were 47.5 (31-79) in the SK group, 58 (47-88) in the KK group, 59.5 (35-79) in the HD group and 62.5 (44-79) years in the HDK group. It was found that most of the patients in the SK group were female. The gender diversity was similar in other groups. Although height, diastolic blood pressure, waist and thigh measurements were similar between groups, weight, body mass index, body fat ratio were different between groups. In case of weight, VKI there was difference in SK group and the group with hemodialysis patients however there was no difference between control groups. Body fat ratio was found different in SK-KK, SK-HD, SK-HDK groups. Starvation glucose, insülin, and HOMA-IR levels were different between control and HDK groups. It was found that serum urea, creatinine, uric acid, calcium (Ca), phosphor (P), albumin, alkaline phosphatase (ALP), total cholesterol, low density lipoprotein (LDL), high density lipoprotein (HDL), triglycerides (TG), hemoglobin (Hb), hematocrit (Htc) values differed between groups. CRP levels were similarexcept for the SK-HD groups and PTH levels were different between control and study groups as expected.The mean levels of serum visfatin were compared between control group (including SK and KK groups) and study group (including HD and HDK groups). The average level of visfatin were 30,51 ng/ml ( 9,1- 55,3 ) in control group and 35,745 ng/ml ( 9,21- 61,64 ) in study group, this was statistically significant (p :0,014). In correlation analysis in control group serum visfatin level correlated with urea (r:0,275 p:0,023), creatinine (r:0,285 p:0,018 ), uric acid ( r:0,250 p:0,040), total cholesterol (r:-0,246 p:0,043), TG (r:-0,259 p: 0,033) and PTH (r:0,262 p:0,039). In study group it was correlated with serum insülin ( r:0,269 p:0,039 ), HOMA-IR ( r:0,277 p:0,033 ), uric acid ( r:0,263 p:0,039 ) levels.The average level of serum visfatin was 26,52 ng/ml (9,10-7,18) in SK group, 33,68 ng/ml (13,25-55,3) in KK group, 35,96 ng/ml (11,62-6,61) in HD group, 35,74 ng/ml (9,21-61,64) in HDK group. Whereas there was statisticaly significant difference between SK and other groups in case of serum visfatin levels, no significant difference was found between other groups. In correlation analysis serum visfatin levels were correlated with triglyceride in SK group (r:-0,359 r:0,023 ), with systolic blood pressure (r:0,496 p:0,007), urea( r:0,469 p:0,012 ), creatinin ( r:0,381 p:0,045 ) in KK and with uric acid (r:0,394 p:0,031 ) in HD group. In HDK group no correlation was found with any parameter.When the groups were analysed according to the serum visfatin levels (the group with serum visfatin level under 40 ng/ml and the other group with serum visfatin level above 40 ng/ml) the parameters investigated in the study did not differ between groups.It is likely that visfatin has effects on cardiovascular disease however this effect is somewhat less in SDBY. As a result visfatin can be a marker in cardiovascular disease in normal population however although the level was higher in hemodialysis patients than control patients we think that it can not be used as a marker for cardiovascular disease. Evaluating non-traditional factors that takes role in phsyopathology of kv disease in patient and healthy populations may contribute to understanding of inflammatory process underlying disease and this can improve survival.