Roma hukukunda condictio causa data causa non secuta ve Türk Hukukuna etkileri

Abstract

Roma Hukuku’nda, Modern Kıta Avrupası Hukuku ve Türk Hukuku’nun aksine açıkça bir borç kaynağı olarak iade konusunu düzenleyen genel bir sebepsiz zenginleşme kuralı ve kavramı bulunmamaktadır. Roma Hukuku’nda sebepsiz zenginleşmeden doğan uyuşmazlıklar condictio adı verilen davalar (actio) ile çözüme ulaştırılmıştır. Condictiolar çeşitli türlere ayrılmaktadır. Condictio causa data causa non secuta, gerçekleşmesi beklenen bir amaç uğruna verilen şeyin, amacın gerçekleşmemesi sebebiyle iadesinin sağlanmasına ilişkin condictio türüne verilen isimdir. Condictio causa data causa non secutanın oluşum süreci ile Roma Hukuku’nda kabul edilen sert sözleşmeler sisteminin esneklik kazanma süreci birbiri ile sıkı sıkıya bağlantılı ilerlemiştir. Condictio causa data causa non secutanın, özel bir sebepsiz zenginleşme türü olarak önemi Roma Hukuku’nda her türlü sözleşmeden doğan hakkın dava (actio) ile talep edilebilir olmaması gerçeğinden doğmuştur. TBK. m. 77 ve devamında sebepsiz zenginleşmeden doğan borç ilişkileri düzenlenmiştir. TBK. m. 77/II hükmünde yer alan gerçekleşmeyen sebebe bağlı zenginleşme türü asıl olarak Roma Hukuku’nun condictio causa data causa non secuta’sının günümüzdeki yansımasını bulmuş halidir. Türk Hukuku’nda gerçekleşmeyen sebebe bağlı zenginleşme taleplerine ilişkin uygulanma alanları ile Roma Hukuku’nun condictio causa data causa non secutasının uygulanma alanları çeşitli noktalarda kesişmektedir.

In Roman Law, unlike Modern Continental European Law and Turkish Law, there is no general unjust enrichment rule and concept that regulates the issue of return as a debt source. In Roman Law, disputes arising from unjust enrichment were resolved by lawsuits (actio) called condictio. Condictios are divided into several types. Condictio causa data causa non secuta is the name given to the type of condictio, which is to ensure the return of something given for a purpose that is expected to be realized, due to the failure of the purpose. The formation process of the condictio causa data causa non secutaand the process of gaining flexibility of the rigid contract system accepted in Roman Law were closely linked. The importance of the condictio causa data causa non secuta as a special type of unjust enrichment arose from the fact that in Roman Law all contractual rights were not claimable by action (actio). Debt relations arising from unjust enrichment are regulated in TCO. art. 77 and the following. The type of unrealized and unjust enrichment in the TCO. art. 77/II is actually the current reflection of the Roman Law's condictio causa data causa non secuta. In Turkish Law, the application areas of unrealized and unjust enrichment claims and the application areas of Roman Roman Law's condictio causa data causa non secuta intersect at various points.