Çevrimiçi sunulan davranışsal beceri öğretiminin gelişimsel yetersizliği olan bireylerin güvenli sosyal medya kullanımı üzerine etkisi

Abstract

Bu araştırmada çevrimiçi sunulan davranışsal beceri öğretiminin (DBÖ) zihin yetersizliği olan yetişkin bireylerin sosyal medya aracılığıyla gönderilen kötü niyetli mesajlardan korunma becerisini öğrenme düzeyleri üzerindeki etkileri ile katılımcıların, katılımcıların ebeveynlerinin ve özel eğitim alanında görev yapmakta olan ve bu alanda doktora derecesine sahip dört akademisyenin araştırmanın sosyal geçerliğine ilişkin görüşleri incelenmiştir. Katılımcılar arası yoklama denemeli çoklu yoklama modeli ile tasarlanan araştırma zihin yetersizliği olan üç kadın katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Tüm sürecin çevrimiçi ortamda gerçekleştirildiği araştırmada, başlama düzeyi verilerinin toplanmasının ardından uygulama oturumlarına geçilmiştir. Uygulama oturumları, dört farklı talep türünü (basit, otoriter, yardım içerikli ve ilgiye dayalı talepler) içerecek biçimde davranışsal beceri öğretimi basamakları (anlatım, model olma, rol oynama ve geri bildirim) izlenerek katılımcılar üç oturum üst üste %100 ölçütü karşılayana değin gerçekleştirilmiş; ardından viii yoklama oturumları düzenlenerek katılımcıların edindikleri davranışları doğal ortama genellemeleri düzeyleri incelenmiştir. Katılımcılar doğal ortamda %100 ölçütü karşılayamadıklarında anımsatıcı davranışsal beceri öğretimi oturumları düzenlenmiştir. Araştırma bulguları, çevrimiçi sunulan davranışsal beceri öğretiminin zihin yetersizliği olan bireylerin sosyal medya üzerinden gönderilen mesajlardan korunma becerileri üzerinde etkili olduğunu, katılımcıların edindikleri becerileri koruduklarını ve farklı mobil uygulama ortamlarına genelleyebildiklerini göstermektedir. Ayrıca, katılımcıların, katılımcıların ailelerinin ve özel eğitim akademisyenlerinin araştırmanın sosyal geçerliğine ilişkin görüşlerinin olumlu olduğu bulgusuna ulaşılmıştır.

This study aimed to investigate the effectiveness of behavioral skill training delivered online on acquisition of protection from trap messages of strangers on social media of individuals with intellectual disabilities. Opinions of participants, mothers of participants and four academicians who have Ph.D. in special education were also investigated in terms of social validity of the study. The study was designed with multiple probe design with probe trials across three women with intellectual disabilities. The whole process was carried out online in the study. After collecting baseline data, training sessions were conducted. Training sessions were utilized following behavioral skills training steps (instruction, modeling, role-playing and feed-back) including four different demand types (simple requests, appeals to authority, assistance requests and incentives) until participants met the 100% criterion on three consecutive sessions and then the level of generalization of acquired behavior of participants in novel context was examined by conducting natural probe sessions. Behavioral skills training booster sessions were utilized when the participants did not meet 100% x criterion in novel context. The findings of the study demonstrated that behavioral skills training delivered online to individuals with intellectual disabilities was effective on acquisition of protection from trap messages of strangers on social media. The findings also showed that the participants of the study maintained the acquired behaviors and generalized them across different social media applications. Furthermore, opinions of the participants, the parents of the participants and the academicians were positive.