Bitki yoğunluğu ve farklı miktarda azot uygulamalarının stres fizyolojisi açısından silajlık mısır yetiştiriciliğinde değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırma, silajlık mısırda değişik bitki yoğunlukları (6.000, 10.000, 14.000, 18.000 ve 22.000 bitki/da) ile azot dozlarının (0, 10, 20, 30 ve 40 kg/da) ot, protein ve kül verimleri, fizyolojik özellikleri, ot ve silaj kalitesi üzerindeki etkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Tarla denemeleri, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezi deneme alanlarında 2006 ve 2007 yıllarında yürütülmüştür. Her iki yılda da ön bitki olarak buğday kullanılmıştır.Araştırma, tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak kurulmuştur. İki yıl süren bu araştırmada, tarımsal özellikler (ot verimi, bitki boyu, ilk koçan yüksekliği, gövde çapı, yaprak sayısı, koçan sayısı, yaprak oranı, sap oranı, koçan oranı, koçan boyu, koçan çapı, koçanda sıra sayısı ve koçanda tane sayısı), farklı gelişme dönemlerinde (V8, V12, VT ve R2) bazı fizyolojik özellikler (YAİ, IT, ITE, NAO ve NBO), stoma özellikleri, yem kalite özellikleri (ham protein oranı, ham kül oranı, ADF ve NDF içerikleri) ve silaj kalite özellikleri (kuru madde oranı, pH, fleig puanı ve organik asitler) belirlenmiştir.Sunulan ve tartışılan verilerin tümü, yılların, bitki yoğunluklarının ve azot dozlarının ortalamasıdır. Sonuçlara göre, bitki yoğunlukları arttıkça yeşil ve kuru ot verimi, ilk koçan yüksekliği, yaprak sayısı ve sap oranı artmış, gövde çapı, koçan sayısı, koçan oranı, koçan boyu, koçan çapı, koçanda sıra sayısı ve koçanda tane sayısı azalmıştır. Fizyolojik özelliklerde ise tüm gelişme dönemlerinde bitki yoğunluğu arttıkça YAİ ve IT değerleri artmış, ITE değerleri azalmıştır. NAO değerleri V8-V12 ile VT-R2 dönemlerinde bitki yoğunluğu arttıkça azalmıştır. NBO değeri, V12-VT döneminde bitki yoğunluğu arttıkça artmıştır. Üst epidermiste stoma boyutları bitki yoğunluğu arttıkça azalmıştır. Ot kalitesi açısından ise artan bitki yoğunluklarının etkisi ham kül oranı ve ADF oranlarında önemli olmuştur. Silaj kalitesinde ise bitki yoğunlukları kaliteyi kısmen olumlu yönde etkilemiştir.Azot dozları, agronomik, fizyolojik ve kalite özelliklerinin birçoğunu etkilemiştir. Genellikle, ot, ham protein ve ham kül verimleri ile diğer agronomik özellikler, artan azot dozları ile birlikte artmıştır. Fizyolojik özelliklerden YAİ ve IT değerleri azot dozu arttıkça artmış, buna karşılık ITE değerleri azalmıştır. V8-V12 ile VT-R2 dönemlerinde azot dozu arttıkça NAO değerleri artmıştır. En yüksek NBO değeri, VT-R2 döneminde 30 kg/da azot dozundan elde edilmiştir. Ham protein ve NDF gibi bazı kalite özellikleri artan azot dozlarından etkilenmiştir. Silaj kalitesinde ise artan azot dozları, silajın bazı kalite özelliklerini de etkilemiş, fakat bu etkiler olumsuz bir değişime neden olmamıştır.Özet olarak, sonuçlar, deneme şartları altında silajlık mısırda kaliteli ve yüksek verim için uygun bir optimum bitki sıklığı ve azot dozunun olduğunu göstermiştir. Bulgular, bu denemenin tarımsal ekolojik koşullarında silajlık mısır üretiminin 18.000 bitki/da yoğunluğu ve 30 kg/da azot dozu ile yapılabileceğini göstermiştir.

This research was carried out to investigate the effects of plant densities (6.000, 10.000, 14.000, 18.000 and 22.000 plants/da) and nitrogen rates (0, 10, 20, 30 and 40 kg/da) on the forage, protein and ash yields, physiological characteristics, forage and silage quality of silage corn. Field trials were conducted in 2006 and 2007 at the research areas of Agricultural Research and Applied Center, Uludag University. In both years, wheat preceeded silage corn plantings.Split block design with three replications was used. Agronomic characters (forage yield, crude protein yield, crude ash yield, plant height, first ear height, stem diameter, leaf number/plant, ear number/plant, leaf ratio, stem ratio, ear ratio, ear lenght, ear diameter, row number/ear and kernel number/ear), some physiological characters (LAI, LI, LIE, NAR and RGR) measured at different growth periods (V8, V12, VT ve R2), stomata characters, forage qualities (crude protein content, crude ash content, ADF and NDF contents) and silage qualities (dry matter content, pH, fleig points and organic acids) all were determined in both years.All of the data presented and discussed here were averaged across years, plant densities and nitrogen rates. Considering the results, it was seen that the green and dry forage yields, first ear height, leaf number/plant and stem ratio increased; but stem diameter, ear number/plant, ear ratio, ear height, ear diameter, row number/ear and kernel number/ear decreased with increased plant densities. LAI and LI values increased, but LIE values decreased with increasing plant densities throughout the growth periods. NAR values measured at V8-V12 and VT-R2 growth intervals decreased with increased plant densities. RGR was affected by plant densities only at V12-VT interval. Stomata sizes of abaxial epidermis decreased with increased plant densities. Plant density effects on crude ash and ADF values were of significance, but silage quality was partly and positively affected with.Nitrogen rates affected most of the agronomic, physiological and quality characters of silage corn. In general, yields of forage, crude protein and crude ash, and the other agronomic characters increased with increased nitrogen rates. LAI and LI values increased, but those of LIE decreased with increased nitrogen rates. NAR values increased with increased nitrogen rates at V8-V12 and VT-R2 growth intervals. The highest RGR was obtained from plots fertilized with 30 kg/da nitrogen and measured at VT-R2 growth interval. Some quality characters like crude protein and NDF were affected from increasing nitrogen rates. On the other hand, there were some effects of nitrogen rates on some silage quality characters, but these effects did not exceed the line to spoil the silage quality.As a summary, the results indicated that there was an optimum plant density and nitrogen rate for quality and higher forage yield of silage corn under experimantal conditions. Findings suggested that silage corn production under agro-ecological conditions of this experiment could be done with 18.000 plants/da density and 30 kg/da nitrogen rate.