Sinemada görüntü estetiği ve Nuri Bilge Ceylan sineması

Abstract

Görüntü dilini kullanan bir sanat olarak sinemada görüntü estetiği konusu, sinemanın ilk yıllarından günümüze dek önemini korumuştur. Bu bağlamda sinema teknoloji ilişkilerinin gelişimine paralel olarak film görüntüsüne dair estetik yaklaşımların da farklılaştığı söylenebilir. Özellikle ticari sinema ve sanat sineması anlamında gözlemlenmekte olan bu farklılıklar sinema dilini doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyebilmektedir. Sinemanın farklı sanat disiplinlerini bünyesine katabilen yapısı, insanı bilişsel ve duyusal olarak yönlendirebilme gücüyle hem toplumları manipüle etme hem de iyileştirme etkisine sahiptir. Ancak her iki farklı amaçta da sinema, teknik ve teknolojik yapısının etkisinde sinematografik ögelerle anlatımını oluşturmaktadır. Sinemanın teknolojik bir eğlence aracından, sanatsal bir üretime dönüşmesi kamera hareketi, ışık, renk, çerçeveleme, kurgu, çekim ölçekleri gibi birçok sinematografik unsurun bilinçli bir şekilde bir araya getirilmesiyle sağlanmaktadır. Sinema filminin üretim sürecinde, yönetmenin anlatımı oluştururken tercih ettiği her sinematografik öge, göstergeler üzerinden yeni anlamlar yaratmakta ve filmi sanatsal bir düzeye taşımaktadır. Sinemada yönetmenin kendine özgü anlatım yapısıyla insan zihninin bilişsel ve duyusal algısını yönlendirerek bir anlatım oluşturması, sinemayı eğlence aracı olmanın çok daha ötesinde bir alana taşımaktadır. Bu yaklaşımdan yola çıkarak Türk sinemasında kendini uluslararası düzeyde temsil eden bir yönetmen olan Nuri Bilge Ceylan'ın filmlerinde görüntü estetiğini bilinçli bir biçimde kullanması ve film dilini bu yaklaşım doğrultusunda oluşturması konuya dair önemli bir örnek oluşturmaktadır. Sinemada görüntü estetiğinin filmsel anlam üzerindeki etkilerini incelemeyi amaç edinen bu çalışmada; öncelikle yukarıdaki yaklaşım çerçevesinde estetik kavramının kuramsal olarak değerlendirilmesi ve sinemada görüntü estetiğinin tarihsel süreçteki gelişimi incelenmiştir. Ardından bu veriler çerçevesinde sinematografik ögelerin film dilini oluşturmadaki etkileri ilgili örnekler ışığında ele alınmıştır. Bu bağlamda güncel bir örnek olarak Nuri Bilge Ceylan sinemasında görüntü estetiği konusu yönetmenin "Koza" (1995), "Üç Maymun" (2008) ve "Ahlat Ağacı" (2018) filmleri üzerinden değerlendirilmiştir.

Image aesthetics has been an important issue since cinema emerged as an art using photography as a language. In this sense, advancing relationship between cinema and technology profoundly affects and alters perspective of the image aesthetic. This differentiation becomes evident both in commercial and independent artistic cinema and it influences the language of cinema either directly and indirectly. Attributed to its structure combining different art discliplines, cinema can influence, manipulate and even rehabilitate society. However, for both purposes, cinematographic tools determines the structure of expression and they are strongly influenced by technical and technological state. Cinema turns into an artistic production from a technological entertainment tool with the help of concious use of camera movement, light, color, framing, conceptualization and capturing scales. Every cinematographic component used by the director on purpose creates its own meaning and this brings movie a new artistic level. Directors form an original expression directing audiences cognitive and emotional mind and this carries the cinema to a completely new arena different than being an entertainment tool. Nuri Bilge Ceylan as an internationally distinguished director using image aesthetic and creating a unique language, is a great example for a director using this perspective. This thesis aims to investigate the influence of image aesthetic on cinematic meaning. For this purpose, theoretical perspective of aesthetic is evaluated first and historical development of it is investigated within the frame mentioned above. Then, influences of cinematographic components on creating cinematic language is provided related to the examples in literature. Within this frame, three movies directed by Nuri Bilge Ceylan; "Cocoon" (1995), "Three Monkeys" (2008) and "The Wild Pear Tree" (2018) are investigated for image asthetics.