Türkiye'de kayıtlı anaçlık patlıcan tiplerinde morfolojik karakterizasyon ve anaç-kalem performanslarının karşılaştırılması

Abstract

Son yıllarda tarım arazilerinin yoğun kullanımı sebebiyle toprak kaynaklı hastalık ve zararlılarla daha fazla karşılaşılmaktadır. Buna bağlı olarak aşılı fide kullanımı giderek artmaktadır. Aşılı patlıcan yetiştiriciliğinde farklı botanik sınıftaki anaçlar kullanılabilmektedir. Ancak patlıcan anaçlarının tanınmaması, UPOV'da test rehberi bulunmayan nadir türlerden biri olması ve hergeçen gün piyasaya giren anaç sayısının artması sebebiyle anaç/kalem kombinasyonları seçiminde zorluklar yaşanmakta ve kombinasyonlardaki uyumsuzluk sebebiyle bitki ve meyve morfolojisinde olumsuzluklar meydana gelmekte, kalite ve verim kayıpları ortaya çıkabilmektedir. Ayrıca anaçların kalem çeşitlere etkisi ile ilgili olarak farklı görüşler bulunmaktadır. Çalışmada farklı botanik sınıftaki anaçların kalem çeşitte meydana getirdiği değişikliklerin belirlenmesi, aşılı patlıcan yetiştiriciliğinde kullanılan patlıcan anaçlarının tanınması, aralarındaki farklılıkları belirlemede kullanılabilecek minimum kriterlerin belirlenmesi ve gözlem zamanının etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda ilk olarak 11 adet patlıcan anacının özellikleri belirlenerek anaçlar arasındaki farklar ve çeşit ayrımında kullanılabilecek minimum özellikler belirlenmiştir. Ayrıca çalışmanın ikinci kısmında 3 farklı anaç üzerine 4 farklı kalem çeşit aşılanmış olup anaç/kalem kombinasyonlarının uyumluluğu ile anacın kalem üzerindeki morfolojik etkileri belirlenmiştir. Çalışma sonucunda; birçok ülke tarafından iklim özellikleri nedeniyle belirlenemeyen S. torvum türünün meyve özellikleri de diğer tür anaçlarla karşılaştırılarak belirlenmiştir. Ayrıca aşılamanın meyvenin her özelliğini önemli oranda etkilemediği, her çeşidin her bir özelliğinde anaçların aşıya farklı tepki verdiği ancak genel olarak anaç/çeşit kombinasyonuna bağlı olarak aşının meyve morfolojisine özellikle uzun vejetasyon periyodunda olumlu etki yaptığı tespit edilmiştir.

In recent years, due to the intensive use of agricultural lands, soil-borne diseases and pests have been encountered more. Accordingly, the use of grafted seedlings is increasing day by day. Rootstocks of different botanical classes can be used in grafted eggplant cultivation. However, due to the fact that eggplant rootstocks are not recognized, they are one of the rare species that do not have test guidelines in the UPOV, and the number of rootstocks entering the market is increasing day by day, difficulties are experienced in the selection of rootstock/scion combinations. In addition, there are different opinions about the effect of rootstocks on scion varieties. In the study, it was aimed to determine the changes caused by rootstocks in different botanical classes, to identify the eggplant rootstocks used in grafted eggplant cultivation, to determine the minimum criteria that can be used to determine the differences between them and to determine the effect of the observation dates. In this context, first of all, the characteristics of 11 eggplant rootstocks were determined, and the differences between rootstocks and the minimum characteristics that could be used in cultivar differentiation were determined. In addition, in the second part of the study, 4 different types of scion were grafted on 3 different rootstocks and the compatibility of rootstock/scion combinations and the morphological effects of the rootstocks on the scion were determined. In the results of study; the fruit characteristics of S. torvum, which could not be determined by many countries due to its climatic characteristics, were determined by comparing it with other rootstocks. In addition, it has been determined that grafting does not significantly affect every feature of the fruit, rootstocks react differently to the grafting in each feature of each variety, but generally, depending on the rootstock/scion combination, the grafting has a positive effect on fruit morphology, especially in the long vegetation period.