Klasik Arap şiirinde savaş (Cahiliye'den Abbasi dönemine kadar)

Abstract

Şiir, kendine has bir ritimle tarih boyunca insanların hayal dünyasındaki aşk, sevgi, nefret, hüzün ve intikam gibi düşünceleri dışarıya ahenkle yansıtma ve insanları etki altına alma aracı olmuştur. Sürekli bir değişim, gelişim ve yenilik diyalektiği içinde varlığını sürdüren şiir, Cahiliye'den itibaren Arap toplumunda insanların en çok değer verdiği edebiyat unsuru haline gelmiştir. Zamanla toplumun dinamikleri ve hassasiyetleri değişirken şiir, ehemmiyetini ve etki sahasını daima koruma altında tutmuş ve bir şekilde gelişimini sürdürmeye devam etmiştir. Cahiliye dönemi başta olmak üzere hemen her Arap edebiyatı döneminde şiirde yeni türler varlık göstermiş, şiiri teşvik edici ve geliştirici unsurlar ön plana çıkmıştır. Cahiliye döneminde Arapların yaptığı savaşları ifade etmek için kullanılan Eyyâmu'l-'Arab, şiiri geliştiren bu unsurlardan biridir. Yapılan savaşlarda ölenleri yad etme, kahramanlıklarını övme veya karşı kabileyi yermek için şiir ve şair ihtiyacı hasıl olmuş ve bu vesileyle şiirde gelişmeler vuku bulmuştur. Sadru'l-İslam Döneminde başta şiir olmak üzere değişen edebiyat çehresi, şairleri dini merkeziyetçilik ile medih, hiciv, mersiye gibi temalarla şiir nazmetmeye itmiştir. Bu dönemde savaş içerikli şiir atışmaları, Cahiliye'den beri var olan temaların daha sağlam bir zemine oturmasını sağlayarak sonraki dönemlere intikalini sağlamıştır. İnsanların mezhepsel olarak gruplaştığı, birbirleriyle savaştığı ve kendi içinden bir halife ilan ettiği Emeviler döneminde her grup şaire ve kendi haklılığını ifade edecek şiirlere ihtiyaç duymuştur. Bu dönemde yapılan savaşlar eski şiir türlerinin gelişimine katkıda bulunmuş, yeni şiir türlerinin ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Bu çalışmada Cahiliye başta olmak üzere Sadru'l-İslam ve Emevi dönemlerinde meydana gelen savaşların, şiire yansımaları, gelişimine katkıları ve bu şiirlerde işlenen temalar ele alınmıştır.

Poetry, with its unique rhythm, has been a means of reflecting the thoughts such as love, hate, sadness and revenge in the imagination of people throughout history and influencing people in harmony. Poetry, which continues to exist in a dialectic of continuous change, development and innovation, has become the most valued literary element of people in Arab society since Jahiliyya. While the dynamics and sensitivities of the society changed over time, poetry has always kept its importance and sphere of influence under protection and has continued to develop in some way. In almost every period of Arabic literature, especially in the Jahiliyya Period, new genres have existed in poetry and elements that encourage and develop poetry have come to the forefront. Eyyâmu'l-'Arab, which was used to express the wars fought by the Arabs during the Jahiliyya Period, is one of these elements that developed poetry. There was a need for poetry and poets to remember those who died in wars, to praise their heroism or to vilify the opposing tribe. On this occasion, developments in poetry have taken place. The changing literary face, especially poetry, in the Sadru'l-İslam Period, pushed poets to write poetry with themes such as praise (medih), satire (hiciv), elegy (mersiye) with religious centralism. In this period, the war content poetry exchanges ensured that the themes that had existed since the Jahiliyya Period were placed on a more solid ground and transferred to the later periods. During the Umayyad Period, when people grouped sectarianly, fought each other and declared a caliph from within, each group needed poets and poems to express their own rightfulness. Inter-sectarian wars contributed to the development of old poetry genres and paved the way for the emergence of new poetry genres. In this study, the reflections of the wars that took place in the Sadru'l-İslam and Umayyad Periods, especially in the Jahiliyya, on the poems, their contributions to its development and the themes dealt with in these poems were discussed.