Erken Hristiyanlık dönemi martyriumları ve İznik Gölü Bazilikal Kilisesi martyriumu

Abstract

Nikaia kenti tarih boyunca birçok önemli olaya sahne olmuş, özellikle de Erken Hristiyanlık döneminde bünyesinde toplanan iki konsile ev sahipliği yapması ününü daha da arttırmıştır. Konsil döneminden ve Hristiyanlığın Büyük Konstantin tarafından serbest hale gelmesinden önce kentte ciddi bir Hristiyan nüfusun bulunduğu şehit edilen azizlerden anlaşılmaktadır. Buna bağlı olarak, İznik Gölü Su Altı Bazilikal Kilisesi'nde yer alan ve ilk başta diakonikon olarak adlandırılan pastophoria odasının Erken Hristiyanlık döneminde martyrium olarak inşa edilip kullanıldığı saptanmaya çalışılmıştır. Mekân, yerinde incelenen, mimarisi, taş sırası, duvar örgüsü, iç dekorasyonu, mezarları ve buluntularıyla batıda ve doğuda inşa edilmiş ilk bağımsız martyriumlarla karşılaştırılmıştır. Tarihsel süreçte bu martyriumlara eklenen kilise örnekleriyle, bazilikal ana yapı mimarisi kıyaslandığında özellikle Kilikia ve Suriye bölgelerinde yer alan doğu martyrium-kilise mimarisiyle benzerlik gösterdiği anlaşılmıştır. Ancak bu kadar kuzeyde bulunmasıyla da şaşırtıcı bulunan bazilikal kilisenin, ilk evresinin martyrium olduğu, mekânın mimarisinin yanında tarihlendirilmesi yapılmış buluntuları ve kentin antik çağ tarihçesiyle desteklenmiş; yapının Aziz Neophytos için inşa edildiği, martyr azizin kent dışında, göl kenarında şehit edilmesi ve gömüldüğü yere de bir kilise yapılmasıyla ilişkilendirilmiştir.

The city of Nikaia has been the scene of many important events throughout history, especially in the Early Christian period, hosting two councils, which increased its reputation even more. It is understood from the martyred saints that there was a serious Christian population in the city before the Council period and Christianity was liberated by Constantine the Great. Accordingly, it has been tried to determine that the pastophoria room, which is located in the Lake Iznik Underwater Basilica Church and was called the diaconicon at first, was built and used as a martyrium in the Early Christian period. The space, with its architecture, stone row, masonry, interior decoration, tombs and finds, has been compared with the first independent martyriums built in the west and east, which were examined in situ. When the basilical main building architecture is compared with the church examples added to these martyriums in the historical process, it has been understood that it is similar to the eastern martyrium-church architecture, especially in the Cilicia and Syria regions. However, the basilica church, which is surprising to be found so far to the north, was supported by the finds that were dated as well as the architecture of the place and the ancient history of the city; It is associated with the fact that the building was built for St. Neophytos, the martyr saint was martyred outside the city, by the lake, and a church was built on the place where he was buried.