Günlük yaşantımızda mikrokirleticilere kişisel maruziyet düzeylerinin belirlenmesi

Abstract

Mikrokirletici, evsel, endüstriyel ve doğal süreçlerin bir yan ürünü olarak düşük konsantrasyonlarda doğal ortama salınan kirleticileri ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Mikrokirleticilerin dünyada ve ülkemizde önemli bir yere sahip olması; doğal olarak insan sağlığı ve çevreye olan etkilerinin hem küresel hem de ulusal ölçekte tartışılması ve kontrol altında tutulması ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Mikrokirleticiler, hava, su ve toprak gibi çevresel alıcı ortamlara karışabilir ve bu ortamların kısa süreli ya da kalıcı olarak zarar görmesine ya da bu ortamların zararlılardan temizlenerek yarar görmesine neden olabilir. Günlük hayatta zamanın çoğunun geçirildiği iç ortamlar, sıklıkla tüketilen katı ve sıvı besinler ve zararsız olarak nitelendirilen birçok malzeme; içerisinde bulunan mikrokirleticiler ile insan sağlığına zarar verebilir. Bu çalışmanın amacı, günlük hayatta farklı çevrelerde soluma, yutma ve dermal temas gibi çeşitli maruziyet yolları ile maruz kalınan mikrokirleticilerin miktarlarının belirlenmesi ve risk değerlendirmesinin yapılmasıdır. Bu kapsamda sıklıkla tüketilen bir besin maddesi olan tereyağı vasıtasıyla çok klorlu bifenillere maruziyet, hayati fonksiyonlar için temel sıvı olan su tüketimi vasıtasıyla ise fitalat ve bisfenollere maruziyet değerlendirilmiştir. Su örneklerinin yanısıra polietilen terefitalat (PET) şişelerin ambalaj malzemesi bünyesinde bulunan fitalat seviyeleri de araştırılmıştır. Bunun yanında, trafik ve yerleşimin yoğun olduğu Ankara kenti için iç ortamda maruz kalınan ağır metal ve fitalat düzeyleri belirlenmiştir. Son olarak, çalışma kapsamında analiz edilen hedef kirleticiler için yetişkin ve çocuklara yönelik risk değerlendirmesi yapılmıştır. Örneklerde belirlenen bütün mikrokirleticiler için kanserojenik olmayan riski ifade eden toplam tehlike indeksi (HI) değerleri USEPA tarafından belirlenen güvenli sınırın (HI<1) altında bulunmuştur. Kanserojenik riski ifade eden toplam kanserojenik risk (CR) değerleri ise ambalajlı içme suları, PET şişeler ve iç ortam tozu örneklerinde tespit edilen benzil bütil fitalat (BBP) hariç USEPA tarafından belirlenen güvenli sınırın (10-6 -10-4) altında bulunmuştur.

Micropollutant is a term used to express pollutants that are released into the natural environment in low concentrations as a by-product of domestic, industrial and natural processes. Micropollutants have an important place in the world and in our country; naturally, it has revealed the need to discuss and control its effects on human health and the environment both on a global and national scale. Micropollutants can enter environmental compartments such as air, water and soil, and cause these environments to be damaged for a short time or permanently, or to benefit from these environments by cleaning them from pests. Indoor environments where most of the time is spent in daily life, solid and liquid foods that are frequently consumed, and many materials that are considered harmless; It can harm human health with the micropollutants contained in it. The aim of this study is to determine the amount of micropollutants exposed by various exposure routes such as inhalation, ingestion and dermal contact in different environments in daily life and to evaluate the risk. In this context, exposure to poly chlorinated biphenyls through butter consumption, which is a frequently consumed food, and exposure to phthalates and bisphenols through water consumption, which is the basic fluid for vital functions, were evaluated. In addition to water samples, phthalate levels in the packaging material of polyethylene terephthalate (PET) bottles were also investigated. In addition, heavy metal and phthalate levels were determined in the indoor environment for the city of Ankara, where traffic and settlement are intense. Finally, a risk assessment for adults and children was made for the target pollutants analyzed within the scope of the study. The total hazard index (HI) values expressing the non-carcinogenic risk determined in the samples were found below the safe limit (HI<1) determined by the USEPA for all micropollutants. The total carcinogenic risk (CR) values, which express the carcinogenic risk, were found below the safe limit (10-6 -10-4) determined by the USEPA, except for benzyl butyl phthalate (BBP) detected in packaged drinking water, PET bottles and indoor dust samples.