Aişe el-Bâûniyye hayatı ve şiiri

Abstract

Aişe el-Bâûniyye M. XV. ve XVI. yüzyıllarda yaşamış önemli kadın şairlerden birisidir. El-Bâûniyye, Bâûn asıllı olduğu için Bâûniyye; Dimeşk'te doğup büyüdüğü için de Dimeşkiyye nisbesini almıştır. El-Bâûniyye'nin eserlerinin pek çoğu günümüze ulaşamamış olsa da, bir kısmı günümüze kadar ulaşmıştır. Günümüze kadar ulaşabilmiş eserleri arasında, Feydu'l-Fadl ve Cem'u'ş-Şeml, El-Kavlu's-Sahîhu Fî Tahmîsi Burdeti'l-Medîh, el-Bedî'iyyetu'l-Bâûniyye ve Şerhuhâ ve El-Fethu'l-Mubînu Fî Medhi'l-Emîn adlı eserlerini zikredebiliriz. El-Bâûniyye, çalışmamızın konusu olan, Feydu'l-Fadl ve Cem'u'ş-Şeml isimli divanında muveşşah, zecel, dûbeyt ve mevâliyyâ gibi özellikle bestelenmeye uygun olan şiir vezinlerine yer vermiştir. Kendisinin irfan geleneğine mensup olması ve bu tür şiirlerin mutasavvıflar arasında ilahi gibi söylenebilmesi onun bu tür vezinleri tercih etmesinin sebepleri arasında sayılabilir. Ancak bunun yanında klasik tarzda kasideleri de bulunmaktadır. El-Bâûniyye, zengin muhtevası açısından farklı araştırmalara konu olabilecek nitelikteki şiirlerinde, tasavvuf, medih, hanîn, fahr, vasf ve hikmet gibi klasik Arap şiirinin temalarını işlemiştir.

Āisha al-Bāūniyya is an important female poet who lived in fifteenth and sixteenth centuries. Her cognomens are Bāūniyya in relation to her origin, Bāūn, and Dimashqī in relation to her place of birth, Dimashq. Al-Bāūniyya wrote many works. Although some of them were stolen or lost, most of them exist today. Among her extant works are Fayd al-Fadl wa Jam' al-Shaml, al-Qawl al-Ṣahīh fī Tahmis Burda al-Madīh and Badī'iyya al-Bāūniyya wa Sharhuhā al-Fath al-Mubīn fī Madh al-Emīn. al-Bāūniyya's dīwān (collected poems), Fayd al-Fadl wa Jam' al-Shaml, subject of this research, comprises of meters, such as muwashshah dūbayt, zajal and muwaliyyā which are proper to be composed. There are some reasons that directed her to prefer this kind of meter. Among them, her mystic character and the qualification of this kind of poem that can be song like hymn by sufis can be said. Al-Bāūniyya included some topics of classical Arabic poetry, like madih, hanin, wasf, fahr, tasawwuf and hikma in her poems which have rich content appropriate to be analyzed in further studies.