Eskişehir koşullarında etkin bakteri suşuyla aşılamanın, nohut (Cicer Arietinum L.) çeşit ve hatlarının tane verimi, morfolojik, fizyolojik ve teknolojik özelliklerine etkisi

Abstract

Bu çalışma, Eskişehir koşullarında etkin bakteri suşu ile aşılamanın, nohut (Cicer arietinum L.) çeşit ve hatlarının tane verimi, morfolojik, fizyolojik ve teknolojik özeliklerine etkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Denemeler, 2001-2003 yıllarında Eskişehir Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü sera ve tarlalarında yürütülmüştür. Saksı denemeleri 10 nohut hat ve çeşidi, 5 bakteri suşu ve 2 azot dozu kullanılarak 2001 yaz döneminde yürütülmüştür. Saksı denemeleri sonucunda seçilen 3 nohut çeşidi (Sarı-98, Gökçe ve Uzunlu-99), 3 bakteri uygulaması (Kontrol, Nohut-29 ve Nohut-45 bakteri suşu), ve 3 azot uygulaması (0.0, 2.5, 5.0 kg/da) kullanılarak, Tesadüf Blokları Faktoriyel Deneme Deseninde, 4 tekrarlamalı olarak 2002-2003 yıllarında yürütülen tarla denemelerinden elde edilen sonuçlar aşağıda özetlenmiştir. Etkin bakteri suşları (Nohut-29 ve Nohut-45) ile aşılama, bitkide nodül sayısı ve ağırlığı, bitkide dal sayısı, bitkide bakla sayısı, bitkide tane sayısı, bitkide tane verimi, biyolojik verim ve tane verimi değerlerini her iki yılda da olumlu olarak etkilemiş olup, en yüksek değerler, Nohut-45 bakteri suşu ile aşılanan parsellerden alınmıştır. Artan azot dozu uygulamaları, bitkide nodül sayısı ve ağırlığında azalmalara neden olurken; bitki boyu, bitkide dal sayısı, bitkide bakla sayısı, bitkide tane sayısı, bitkide tane verimi, bitkide biyolojik verim ve birim alan tane verimi değerlerine olumlu etkilerde bulunmuştur. Bitkide hasat indeksi bakımından en yüksek değer 2.5 kg/da azot uygulanan parsellerden elde edilmiştir. Azot dozundaki artışlar bitki hasat indeksinde düşmelere neden olmuştur. Tane verimi, deneme yıllarına, kullanılan nohut çeşitlerine, uygulanan azot dozu ve bakteri suşlarına bağlı olarak 135.0- 217.0 kg / da arasında değişim göstermiştir. Kontrol uygulamasına ek olarak verilen 2.5 kg N /da uygulaması tane veriminde % 11.0-14.9 (18.9-22.3 kg /da) oranında artışlara neden olurken, aşılama uygulamaları % 3.3-11.6 (5.4-18.9 kg/da) oranında artışlara neden olduğu saptanmıştır.

This study was carried out to determine the effect of inoculaton with effective rhizobia on grain yields, morphological, physiological and technological properties of chickpea (Cicer arietinum L.) varieties and lines. The experiments were conducted on fields of Anatolian Agricultural Researh Institutes and in green houses in 2001-2003. Pot experiments were carried out in 2001 summer, using 10 chickpea genotypes, 5 different rhizobia and 2 N fertilization rates. The 3 chickpea varieties (Sarı-98, Gökçe and Uzunlu-99) and 3 rhizobia treatments (Control, Nohut-29 and Nohut-45) were selected to be used in field experiments with 3 N rates (0.0, 2.5 and 5 kg N/da). Experimental layout was Factorial in Randomized Complete Block Design with 4 replications. The results obtained from the field experiments are summarized below: Inoculation with effective rhizobia (Nohut-29, Nuhut-45) increased number and total weight of nodules per plant, branches, pods and seeds per plant, seed yield per plant, biological yield and seed yield of chickpeas in both years, The highest values were obtained from plots inoculated with Nohut-45 rhizobia. Increasing rates of N fertilizer resulted in reduction in number and total weight of nodules per plant, but it had positive effects on plant height, number of branches, pods and seeds per plant, sced yield per plant, biological and seed yields. The highest harvest index values were obtained from 2.5 kg Nida treatment and further increases in N rate resulted lower harvest index values. Seed yields varied between 135.0 and 217.0 kg/da according to years, chickpea varieties, N rates and the rhizobia used. The 2.5 kg Nida treatment resulted in seed yield increases within a range of 11.0-14.9 % (18.9-22.3 kg/da), while seed yield increases due to inoculation with effective rhizobia ranged between 3.3 and 11 .6 % (5.4 and 18.9 kg/da)