Fetâvâ-yı Üskûbî ve Fetâvâ-yı Ahmediyye'ye göre İslâm Aile Hukuku

Abstract

Bu tez, XVII ve XVIII. yy. da Osmanlı'nın Balkan coğrafyasının iki önemli bölgesi olan Makedonya ve Bosna müftülerinden Pîr Muhammed b. Abdullah el-Üskûbî ve Ahmed b. Muhammed el-Mostârî'nin, fetva kitaplarının nikâh ve talâk bölümleri esas alınarak aile hukuku açısından tahlilini ve söz konusu bölümlerin günümüz Türkçesine çevrilmesinin yanı sıra bu iki âlime ait fetva kitaplarının çeşitli yönlerden karşılaştırılmasını amaçlamaktadır.Araştırma, bir Giriş ve üç Bölüm'den meydana gelmektedir.Giriş'te, Üskûbî ve Mostârî'nin hayatı ve eserlerinin yanı sıra kısaca fetva kavramı üzerinde durulmuştur.Birinci Bölüm'de, Üskûbî ve Mostârî'nin fetvalarından hareketle İslâm Aile Hukuku ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır.İkinci Bölüm'de, Üskûbî ve Mostârî'ye ait fetva mecmualarının teknik ve muhteva yönünden karşılaştırılması yapılmıştır.Üçüncü Bölüm'de ise fetva mecmualarının nikâh ve tâlakla ilgili bölümlerinin Osmanlıca olan kısımları transkribe edilmiş, Arapça olan nukûlleri ise tercüme edilmiştir. Böylece bu bölüm, Fetâvâ-yı Üskûbî'nin Kitâbu'n-Nikâh ve Kitâbu't-Talâk, Fetâvâ-yı Ahmediyye'nin ise Kitâbu'n-Nikâh, Bâbu'r-Radâ', Kitâbu't-Talâk, Bâbu'l-İddet, Bâbu'l-Hıdâne, Bâbu'n-Nafakât başlıklarından oluşmaktadır.

This thesis aims to translate into modern Turkish and discuss in terms of the family law parts of fatwa books of Pîr Muhammed b. Abdullah el-Üskûbî and Ahmed b. Muhammed el-Mostârî, muftis of Macedonia and Bosnia, two important regions of the Balkan part of the Ottoman Empire in XVII and XVIII centuries, related to marriage (nikâh) and divorce (talâk) and to compare in many ways the fatwa works written by those two scholars. The study consists of an Introduction and three Parts. The Introduction part briefly tells about the lives and works of Üskûbî and Mostârî and briefly defines the concept of fatwa. Part One discusses the Islamic Family Law in detail based on the fatwas of Üskûbî and Mostârî. Part Two compares fatwa works of Üskûbî and Mostârî in technical ways and in terms of content. Part Three transcribes parts of the fatwa works related to marriage and divorce in Ottoman Turkish and translates quotations in Arabic. This part thus consists of the headings Kitâbu’n-Nikâh and Kitâbu’t-Talâk of Fetâvâ-yı Üskûbî and Kitâbu’n-Nikâh, Bâbu’r-Radâ’, Kitâbu’t-Talâk, Bâbu’l-İddet, Bâbu’l-Hıdâne and Bâbu’n-Nafakât of Fetâvâ-yı Ahmediyye.