Kat’ı sanatı klasik cilt uygulaması

Abstract

Geçmişi yüzyıllar öncesine dayanan ecdat yadigârı Kat’ı Sanatına Türkçe’de “Kâğıt Oyma”, Arapça’da Kat’ı denilmiştir. Osmanlılar tarafından da bu terim kullanılmıştır. Geleneksel Türk Sanatları içerisinde önemli bir yere sahiptir. Elimize ulaşan kaynaklar ve örnekler incelendiğinde bu sanatın Çin dünyası dışındaki öncülerinin kâğıttan değil deri oymacılığı olarak uygulandığını göstermektedir. Bu bağlamda örnekler ve uygulama üzerinden bu sanatın gelecek nesillere aktarılması için bu sanatın ilk olarak deriden yapıldığına dair kaynak belge oluşturulması ve bu sanatın bu usulde devam ettirilmesi amaçlanmıştır. Yazma eserlerin koruyucusu olduğu gibi bunlara estetik ve güzellik kazandıran ciltler, Kat’ı Sanatı tezyinatları ile yazma eserlerin sanatsal değerini artırmaktadır. Eserler müze kütüphane ve özel koleksiyonların bünyesinde bulunmaktadır. Ecdat yadigari sanatımızı günümüzde bir nebze olsun gösterebilmek amacıyla uygulama, sanatın ilk yapıldığı yıllardaki hali ile anlatılmaya çalışılmıştır. Araştırmada Kat’ı Sanatının Cilt Sanatı üzerine uygulaması ele alınmıştır. Geleneksel Türk Sanatlarının seçkin dallarından birini anlatan araştırmada Cilt Sanatı başlığı altında Cilt Sanatının tanımı, bölümleri ve cilt sanatında kullanılan tezyinat teknikleri ele alınmıştır. Kat’ı Sanatı başlığı altında ise Kat’ı Sanatının tanımı, tarihçesi, çeşitleri ve kullanılan malzemelerine yer verilmiştir. Uygulama kısmında el yapımı klasik cilt üzerine rumi deseni ile deri oyularak uygulama yapılmış ve eser üretilmiştir.

The art of Kat’ı (cut-paper or cut-leather work), which is an heirloom from our ancestors, dates back centuries. It was called "Paper Carving" in Turkish and was called Kat'ı in the Arabic language. This term was also used by the Ottomans and this decoration technique has a significant role in the field of Traditional Turkish Arts. When the extant sources and samples are examined thoroughly, it is revealed that the pioneers of this art style outside the Chinese world were not applied as paper carving, but as leather carving. In this context, it is aimed to create a source document and maintain its continuity in order to transfer it to future generations through examples and practices. The book covers, reflecting the aesthetic beauty of the manuscripts as well as being the preserver of them, increase the artistic value of the manuscripts with the Kat'ı Art decorations. Hence, these works are protected in museums, libraries, and private collections. Being one of the most distinguished branches of Traditional Turkish Arts, the art of Kat’ı has almost no publications on its work of Binding (Cover) Art. Thus, in this study, the implementation of Kat'ı Art on Binding (Cover) Art is examined. Under the title of Binding(Cover) Art, the definition of Binding(Cover) Art, its sections, and decoration techniques are explained and under the Kat'ı Art title, the definition of Kat'ı Art, its types, and the materials used are discussed. In the practice part, a piece of artwork with Rumi patterns on classic leather is formed by leather carving.