Uluslararası bankacılık ve Türkiye örneği

Abstract

Çalışmamızın temel amacı, Türkiye'deki uluslararası bankacılık işlem ve/veya faaliyetlerini, uluslararası bankacılığın teorik ve fonksiyonel çerçevesi açısından ele alıp yerini, gelişme eğilimlerini ve muhtemel etkilerini incelemektir. İlgi alanımızı özel ticari bankalarla sınırlayıp, bunun dışındaki uluslararası finansal kurumları çalışma kapsamı dışında tutarak, daha spesifik bir alanın aydınlatılmasına çalışılmıştır. Uluslararası bankacılık olgusu incelenirken, ABD bankalarına nispeten daha fazla ağırlık verilmiştir. Çünkü, hem yoğunluk hem de mantalite açısından ABD bankaları uluslararası bankacılık dünyasının en önemli grubu olduğunu kabul ettirecek niteliklere sahip bulunmaktadır. Çalışmamızda, uluslararası bankacılık kavramı geniş açıdan ele alınmıştır. Ulusal bankaların yabancı ülkelerdeki tüm bankacılık işlemleriyle, yabancı bankaların ulusal ekonomideki tüm bankacılık işlemlerinin uluslararası bankacılığın alt kümesini oluşturduğu kabul edilmiştir, öte yandan, uluslararası bankacılık euro piyasalardaki işlem ve faaliyetleri de kapsamalıdır. Çünkü, birçok banka bu piyasalarda da değişik şekillerde faaliyette bulunmaktadır. Bu çerçeve için de bankaların geçirdiği aşamalar üzerinde fazla durulmamıştır. Diğer bir ifadeyle, uluslararası, çok uluslu ve uluslar üstü bankaların evrim süreci ele alınmadan bu bankaların uluslararası işlemleri ve faaliyetleri incelenmiştir. Açıktır ki, bu özellikteki uluslararası bankacılığa standart bir yasal çerçeve çizmek büyük güçlükler arz etmektedir. Bu nedenle, uluslararası bankacılığın yasal çerçevesini oluşturan denetim ve gözetim sorununa detaylı olmasa da konunun önemi ölçüsünde değinilmiştir. Türkiye'deki uluslararası bankacılığın ekonomik yönünün analizi, 1980-83 yılları ile sınırlandırılmıştır. Bununla beraber, konular arasındaki bağlantının kopmaması için tarihsel gelişmelere de değinilmiştir. Yukarıda belirtilen amaca yönelik çalışmamız üç ana bölüme ayrılmaktadır. Birinci bölümde, uluslararası bankacılığın temelleri ve teorisi ele alınmaktadır. İlk alt bölümde, uluslararası bankacılığın doğuşunu ve gelişimini etkileyen faktörlere değişik açılardan yaklaşılmıştır. İkinci alt bölümde ise, uluslararası bankacılık teorisinin oluşturup oluşturulamayacağı konusundaki tartışmalar üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde, uluslararası bankacılığın fonksiyonel yönüne değinilmiştir. Birinci alt bölüm, uluslararası bankacılık açısından son derece önemli olan euro piyasaların incelenmesine ayrılmıştır. İkinci alt bölümde, bankaların yabancı ve/veya uluslararası piyasalarla bağlantı sağlama yöntemlerinin açıklanması yer almaktadır. Üçüncü alt bölümde ise, bankaların faaliyette bulunduğu uluslararası finansal çerçeve ile sundukları bankacılık işlemleri ele alınmıştır. Son bölümde, Türk ekonomisindeki uluslararası bankacılık faaliyetleri üzerinde durulmuştur. Birinci alt bolüm yabancı bankaların faaliyetlerini ikinci alt bölüm ise Türk bankalarının faaliyetlerini içermektedir. Sonuç kısmında, uluslararası bankacılığın yapı ve özellikleriyle, Türkiye'deki uluslararası bankacılığın durumuna değinilmiş ve uluslararası bankacılığın Türk ekonomisine olumlu etkilerinin arttırabilmesi için neler yapılması gerektiği üzerinde durulmuştur.