Michel Foucault’nun yönetimsellik çözümlemesi: Modern devletin soykütüğü

Abstract

Çağdaş yönetim tartışmalarının merkezinde yer alan en önemli düşünürlerden birisi, özellikle de “yönetimsellik” kavramının mucidi olduğu için, Fransız düşünür Michel Foucault’dur. Çağdaş siyasetin ve devletin artık çoğunlukla kendisi aracılığıyla düşünüldüğü bu yönetim kavramının, Foucault tarafından nasıl geliştirildiği ve “yönetim analitiği” ile “devlet”e ilişkin analizini nasıl ortaya koyduğu, bu çalışmanın temel ilgisini oluşturmaktadır. Bu çalışma, neoliberalizmin, tıpkı liberalizm gibi sadece bir iktisadi teori ya da bir ideoloji olmadığı, muhakkak bundan fazlası yani temelde politik bir rasyonalite biçimi olduğuna dair Foucaultcu kabule dayanmaktadır. Neoliberalizmin hâkim olduğu kabul edilen dünyaya, giderek daha fazla “içinden çıkılamaz” hissini veren ise yine Foucaultcu anlamda bu akılsallığın sadece “yönetenlere” bir yol gösterici olması, onların eylemlerinin yönlendiricisi olması değil, “yönetilenlerin” tutumlarını, gelecekteki eylemlerini de yönlendiriyor olmasındandır. “Yönetim” kavramı Foucault’nun düşüncesinde “tutumların yönlendirilmesi” olarak hem devleti hem de özneyi ele almanın aracıdır. Bu bakımdan Foucault 1978 yılından itibaren devlet sorununa eğilmek söz konusu olduğunda “iktidar ilişkileri” yerine “yönetimsellik” kavramını kullanır. Yönetilenlerin tutumlarının yönlendirilmesi, yönetimselliğin en temelde bir “özneleştirme” sürecine dayanıyor olduğu anlamına gelir. Bu, hem iktidara hem de modern devlete yaklaşmanın orijinal bir yoludur. Devlet, bu analizde, yönetimsel stratejilerin hareketli bir sonucu olarak kavranacaktır. İşte yönetimsellik fikrinin kökeni olarak Foucault’ya dönüp, kavramın özneleşme biçimleriyle ilgili içeriğini ayrıntılı bir şekilde ortaya koymak ve “yönetimin analitiği” aracılığıyla bu perspektiften bakıldığında “devlet”in ne anlama geldiğini araştırmak bu tez çalışmasının temel hedefidir. Foucault, modern devletin kavranışına yönelik özgün ve önemli bir katkı yapmıştır ve umut edilmektedir ki bu orijinal yaklaşım, çağdaş problemlere çözüm üretme yolunda cevap geliştirmenin basamaklarından olabilecektir.

One of the most important thinkers at the center of contemporary government discussions is the French thinker Michel Foucault, especially because he is the inventor of the concept of "governmentality". The main interest of this study is how this concept of government, in which contemporary politics and the state are now mostly thought through, was developed by Foucault and how he presented his analysis of “analytics of government” and the “state”. This study is based on the Foucauldian assumption that neoliberalism, like liberalism, is not just an economic theory or an ideology, but definitely more than that, basically a form of political rationality. What makes the world, which is accepted to be dominated by neoliberalism, increasingly feel "inextricable", again, in the Foucauldian sense, is that this rationality is not only a guide to the "rulers" and guiding their actions, but also the attitudes and future actions of the "ruled". The concept of "government" is a means of considering both the state and the subject as "direction of attitudes" in Foucault's thought. In this respect, Foucault uses the concept of "governmentality" instead of "power relations" when it comes to addressing the problem of the state after 1978. Orientation of the attitudes of the governed means that governmentality is fundamentally based on a process of 'subjectivation'. This is an original way of approaching both power and the modern state. The state will be conceived in this analysis as a moving outcome of governmental strategies. The main objective of this thesis is to go back to Foucault as the origin of the idea of governmentality, to reveal the content of the concept about the forms of subjectivation in detail, and to investigate what "state" means from this perspective, through the "analytics of administration". Foucault has made an original and important contribution to the understanding of the modern state and it is hoped that this original approach will be one of the steps of developing answers in the way of producing solutions to contemporary problems.