Mecmûa-i Fünûn’a yansıyan Tanzimat dönemi eğitim anlayışı

Abstract

19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde eğitim alanı da dahil olmak üzere birçok alanda köklü reformlar yapılmıştır. Osmanlı orduları girmiş olduğu savaşlarda yenilgiye uğrayınca devlet adamları yapılacak olan yeniliklerde önceliği askerî alana vermişlerdir. Mühendishâne-i Bahrî-i Hümayun ve Mühendishâne-i Berrî-i Hümayun ile eğitim ve öğretim kurumlarında modernleşme başlamıştır. Sultan II. Mahmud döneminde modern eğitim kurumları açılmaya devam edilmiştir. Sultan Abdülmecid tahta çıktıktan sonra 1839’da Tanzimat Fermanı’nı yayımlatmıştır. Bu fermanda eğitim ile ilgili bir konuya değinilmemiş olmasına rağmen yapılmak istenilen yeniliklerin kalıcı olabilmesi için eğitim almış, bilgili bir topluma gerek olduğu düşünülmüştür. 1856 yılında yayımlanan Islahat Fermanı’nda ise Avrupa’nın eğitim ve bilim gibi alanlarından yararlanılacağı belirtilmiştir. Bu çalışma beş bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde araştırmanın problem durumu, araştırma soruları, araştırmanın konusu ve amacı, araştırmanın önemi ve araştırmanın sınırlılıklarından bahsedilmiştir. İkinci bölümde literatür; üçüncü bölümde yöntem; dördüncü bölümde araştırmadan elde edilen bulgulara yer verilmiştir. Osmanlı Devleti’nde açılan ilk modern okullardan kısaca bahsedilerek Tanzimat dönemi eğitim özellikleri ve tarihi gelişimi ele alınmıştır. Cemiyet-i İlmiye-i Osmâniye’nin kuruluşu, amaçları ve faaliyetleri; cemiyetin yayın organı olarak Temmuz 1862’de neşredilmeye başlanan Mecmûa-i Fünûn adlı dergi incelenmiştir. Sonuç bölümünde bu dergideki yazılar doğrultusunda Tanzimat Dönemi eğitim anlayışının oluşum süreci bir yönüyle ortaya konulmuştur.

Radical reforms were made many fields, including the field of education, in the Ottoman Empire in the 19th century. When the Ottoman armies were defeated in the wars they entered, the statesmen gave priority to the military field in the innovations to be made. Modernization in education and training institutions started with Mühendishâne -i Bahrî-i Hümayun and Mühendishâne-i Berrî -i Hümayun. In the period of Mahmud II, modern educational institutions continued to be opened. After Sultan Abdülmecid took the throne, he published the Tanzimat Edict in 1839. Although a subject related to education was not mentioned in this edict, it was thought that an educated and knowledge able society was needed in order for the innovations to be made to be permanent. In the Reform Edict published in 1856, it was stated that European education and science would be utilized. This study consists of five chapters. In the firstpart, the problem situation of there search, research questions, the subject and purpose of there search, the importance of there search and the limitations of there search are mentioned. Literature in these condpart method in the third part; In the fourth chapter, the finding so btained from there search are given. In the fourth chapter, the first modern schools opened in the Ottoman Empire are briefly mentioned. The educational characteristics and historical development of the Tanzimat era are discussed. Foundation, aims and activities of Cemiyet-i İlmiye-i Osmâniye Journal of Mecmûa- i Fünûn, which started to be published in July 1862 as the publication organ of the society, was examined. In the conclusion part, the formation process of the Tanzimat Era education approach is revealed in one aspect in line with the articles in this journal.