Güney Bithynia’da bir kent: Prusa ad Olympum

Abstract

2000’li yıllara kadar Prusa ad Olympum kenti hakkında sadece birkaç çalışma yapılmıştı. Prusa kenti Antik Çağda Asia Minor’un orta büyüklükteki önemsiz kentlerinden biri olduğu için araştırmacılara fazla malzeme sunamamış, sunduğu kıt malzeminin bir kısmı da modern kentin aynı yerde konumlanması sebebiyle tahrip olmuştu. Bu eksikliği giderme gayesi güden çalışmamızda tarihi, numismatik, epigrafik, arkeolojik veriler incelenerek yeni görüşler sunulmuştur: kentteki yapılar, resmî kurumlar, yakın çevresindeki köyler, kontrol ettiği arazisiyle birlikte nüfusu gibi. Bunun dışında çokça tekrarlanan ve doğru sanılan bazı bilgilerin temelsizliğini ortaya koyduk: Tophane’deki Bithynia sarayı ve Bizans imparatoriçesinin Çekirge/Pythai’de yaptırdığı saray gibi. Bu yanlışların hangi yazarlardan kaynaklandığını, sonraki araştırmacıların bu yanlışları sorgulamadan nasıl tekrarladıklarını gösterdik. Temelsizliğini gösterdiğimiz en dikkat çekici konu ise kentin Hannibal tarafından kurulduğunu iddiasıdır. Tarih yazıcılığını dair yaptığımız mukayeseli analiz, çapraz kaynakların incelenmesi Hannibal’in bu kente geldiğine dair en ufak veri sunmadı. Prusa’yı bölgesiyle ilişkileri bağlamında incelerken kuzey komşuları Kios ve Apameia’nın dikkat çekici rollerini de saptadık. Kios’un Roma Dönemine kadar Apameia’nın ise Roma Döneminin başlamasıyla birlikte sonra sahip oldukları önem onları Nikaia ile birlikte Güney Bithynia’nın en önemli kentleri yapmıştır.

Until the 2000s, only a few studies were made about the city of Prusa ad Olympum. Since the city of Prusa was one of the middle-sized insignificant cities of Asia Minor in Antiquity, it could not provide so much material to the researchers, and some of the scarce material it offered was destroyed due to the location of the modern city in the same place. In our study, which aims to eliminate this deficiency, new views are presented by examining historical, numismatic, epigraphic and archaeological data: its buildings, official institutions, villages in its immediate vicinity, its population with the land it controls. Apart from this, we have revealed the invalidity of some arguements that is often repeated and thought to be true, such as the Bithynian palace in Tophane and the palace built by the Byzantine empress in Çekirge/Pythai. We showed which authors caused these ongoing mistakes, and how later researchers repeated them without questioning. The most striking subject, whose baselessness we have shown, is the claim that the city was founded by Hannibal. The comparative analysis of historiography and the cross-examination of sources did not provide the slightest indication that Hannibal came to this city. While examining Prusa in terms of its relations with its region, we also identified the remarkable roles of its northern neighbors, Kios and Apameia. The importance of Kios until the Roman Period and Apameia with the beginning of the Roman Period made them the most important cities of Southern Bithynia together with Nikaia.