Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların iş kazası ve meslek hastalığı sigortasından yararlanma etkinliği: Bursa örneği

Abstract

5510 sayılı Kanunun 2008 yılında yürürlüğe girmesi ile birlikte kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar kısa vadeli sigorta kapsamına alınmışlardır. Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının b bendine (4/1-b) göre kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar; ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gelir vergisi mükellefi olanlar, esnaf ve sanatkârlar, şirket ortakları ve tarımsal faaliyette bulunanlardan oluşmaktadır. 2021 yılında yayınlanan SGK istatistikleri verilerine göre yaklaşık 3 milyon 4/1-b kapsamındaki sigortalı için sadece 555 iş kazası bildirimi yapıldığı görülmektedir. Yayınlanan bu istatistikler incelendiğinde iş kazası bildiriminin yapılmadığı dolayısıyla iş kazası veya meslek hastalığına maruz kalması halinde elde edilen haklardan da yararlanılmadığı görülmektedir. Bu çalışmada kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlarının iş kazası bildirimlerinin neden düşük sayıda olduğu incelenmiştir. Kendi adına ve hesabına çalışanlar arasında belirli çalışan grupları seçilmiş ve saha araştırması yapılmıştır. Yapılan saha araştırmaları, incelenen istatistikler sonrası sigortalıların neden iş kazası ve meslek hastalığı sigortasından sağlanan haklardan yeterince yararlan(a)madıkları ve iş kazası bildirimlerinin niçin düşük olduğuna ilişkin tanılar ortaya konulmuştur. Sonuç olarak sigortalıların iş kazası bildirimlerinin az olmasında; kanunla sağlanan hakları hakkında bilgi sahibi olmamaları, bürokratik işlemlerin karmaşıklığı ve uzunluğu, resmî kurumlara karşı çekince, ceza kaygısı ve işyeri kavramının belirsizliği gibi sebepler ortaya koyulmuştur.

Self-employed workers are covered by short-term insurance with the entry into force of Law No. 5510 in 2008. In accordance with the Social Security and General Health Insurance Law No. 5510 (Article 4/1-b) self employed workers consist those who are income taxpayers due to business or self employment earnings, tradesmen and craftsmen, those engaged in agricultural activities. When the SGK statistics published in 2021 are examined, it is seen that only 555 work accident repors were made out off an about 3 million insured. When these published statistics are examined, it is seen that no occupational accident notification was made. Fort his reason, it is seen that the rights obtained in case of exposure to work accident or occupational disease are not used. In this study, it has been examined why self-employed work accident reports are low. Certain groups were selected among the self-employed and field research was conducted. After the interviews wtih the institutions, the statistics examined, the work accident notification forms filled by the insured, diagnoses have been made about why the insured can not benefit from work accident and occupational disease insurance and the law rate of work accident notification. As a result, in he low number of accupational accident notifications of the insured; reasons such as lack of knowledge about their rights, complexity and length of bureaucratic procedures, reservations aganist official institutions, criminal anxiety and the breadth of the word of workplace have been put forward.