Maliyet yönetimin etkinliği açısından zaman esaslı faaliyet tabanlı maliyetleme sisteminin kullanılabilirliği: Otomotiv işletmesinde bir uygulama

Abstract

Günümüzde teknolojik gelişmeler beraberinde otomasyon sistemlerini getirmiş ve makineleşmenin bir sonucu olarak toplam ürün maliyet içindeki genel üretim maliyet payının artmasına, direkt işçilik maliyetinin ise azalmasına sebep olmuştur. Bu durum işletme maliyet yapılarında değişikliğe sebep olmuştur. Üretim yapısında meydana gelen bu değişiklik işletmeleri yoğun rekabet ortamında doğru maliyet bilgilerine ulaşmayı ve bu sayede işletmelerin muhasebe yöntemlerinde değişikliğe gitmelerini gerekli hale getirmiştir. Bu bağlamda çalışmanın da çıkış noktası olan; yönetsel faaliyetlerin etkinliğinin sağlanması, genel üretim maliyetlerinin toplam ürün maliyeti içerisindeki etkisinin kontrol edilebilir olması ve maliyetlerin de mamullere dağıtımının ölçülebilir aynı zamanda doğru sonuçlar vermesi adına çağdaş maliyet sistemlerinin maliyet etkinliğinin ölçümü gerçekleştirilmiştir. Bu sayede işletmenin; maliyetlerini belirlemesine, yönetsel kararlarının etkinliğine ve işletme rekabet üstünlüğü sağlayarak amaçlarına ulaşmasına ve kâr elde etmesine olanak sağlayacak sistemlerin uygulanabilirliğine ilişkin gerçekleştirilen çalışmada amaç Faaliyet Tabanlı ve Zaman Esaslı Faaliyet Tabanlı Maliyet sisteminin otomotiv sektöründe faaliyet gösteren üretim işletmesinde uygulanabilirliği aynı zamanda her iki sistemin maliyet verilerini karşılaştırarak sistemler arası farklılığın oluşup oluşmadığının tespit edilmesidir. Bu çerçevede çalışmada keşifsel olay çalışması yöntemi kullanılarak otomotiv sektöründe hizmet veren işletmede uygulama gerçekleştirilmiştir. Çalışmada faaliyetler belirlenerek maliyetlerin her iki sisteme göre faaliyetlere dağıtımı ve mamullere yüklenerek yöntemler arası farklılıklar tespit edilerek yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda FTM ve ZDFTM sistemlerinin uygulanabileceğine fakat; ZDFTM yönteminin FTM’ye göre mamul birim maliyetlerin düşük çıkmasına ve en önemlisi işletme için doğru maliyet verisine ulaştırdığı gözlemlenmiştir.

Today, technological developments have brought automation systems with them and as a result of mechanization, the portion of general production cost in the total product cost has increased and the direct labor cost has reduced. This situation has changed the operating cost structures. This change in the production structure has made some neccesities for companies to reach correct cost informations in an competitive area and thus to change the accounting methods of companies. With this aim, the starting point of the study is; to measure of the costeffectiveness of modern cost systems, ensure the effectiveness of management activities, to control the effect of general production costs in the total product cost, and to give measurable and real results of the cost distribution on the products. In this way, the company will be able to enable to determine its costs, the effectiveness of its managerial decisions and to achieve its goals and gain profit by providing competitive advantages. The aim of the study is to determine the applicability of Activity-Based and Time-Activity-Based Costing systems in a production companyoperating in the automotive sector, as well as to compare and determine differences between theboth systems regarding cost data. In this context, the application was applied in the company work in the automotive sector by using the exploratory case study method in the study. In thestudy, with determination of activities, with the distribution of the costs to the activities according to both systems and by loading them on the products the differences between the methods have been commented. As a result of the research, FTM and ZDFTM systems can be applied, but; Ithas been observed that the ZDFTM method occurs lower unit costs of the product than to FTM, and most importantly, to go correct cost data for the company.