Türkiye’de sürdürülebilir tarım politikaları: Tarım sektöründe yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı

Abstract

Tarımda artan enerji ihtiyacı, fosil yakıtların kullanımının azaltılmasına olan ihtiyaç vediğer yandan gelişen teknoloji, teknik verimlilik, yenilenebilir enerji (YE) teknolojisinintarımda daha yaygın olarak kullanılmasını teşvik etmektedir. Bu tez çalışmasının temelamacı; Türkiye’de çiftçilerin YE teknolojilerini benimseme istekliliği ile bu teknolojileri çiftliklerinde kurma davranışı ve isteklilik davranış arasındaki tutarlılığınincelenmesidir. Araştırma, Güney Marmara Bölgesinde yer alan Bursa, Balıkesir veÇanakkale illerinde faaliyet gösteren tarım ve hayvancılık işletmelerini kapsamaktadır.Alan çalışması 2023 yılı Mart ve Nisan aylarında 400 katılımcı ile yüz yüze anketyöntemi ile yapılmıştır. Elde edilen veriler SPSS istatistik analiz programı versiyon 28ile analiz edilmiştir. Verilerin kullanıma uygunluğu için geçerlilik ve güvenilirlik analizleri yapılmıştır. Likert tipi ifadeler faktör analizine tabii tutulmuş ve sonuçlar 5faktörlü bir yapı sunmuştur. Bu yapılar sırasıyla; Tutum (X̄=3,99), Teknolojiye ilgi (X̄=3,82), Risk algısı (X̄=3,58), Maliyet algısı (X̄=3,46), Bilgi desteği (X̄=3,38) ve Devlet desteği (X̄=3,31) olmuştur. Temel hipotezlerin kontrolü için ikili (binary) lojistiklogit ve probit modelleri kullanılmıştır. Araştırma için oluşturulan modeller anlamlıbulunmuştur (İsteklilik: R2= ,740; Davranış: R2= ,672; İsteklilik-davranış tutarlılığı: R2=,657). Çiftçinin daha eğitimli olması, faaliyette bulunduğu araziye sahip olması ve yeni teknolojilere ilgi duyması, YE teknolojilerini edinme istekliliği ve davranışı üzerinde olumlu ve %1 seviyesinde anlamlı etki yaratmaktadır. Tarımsal üretimden ve tarım dışıfaaliyetlerden elde edilen gelir, işlenen arazi miktarı, elektriğe ve mazota ödenen miktar,devlet destekleri ve bu bilgiye kolay ulaşabilme benimseme istekliliği üzerinde pozitif yönlü ve %5 anlamlılıkta bir etkiye sahiptir. Mazota ödenen miktar ve devlet desteğininvarlığı, çiftlerin isteklilik-davranış istikrarını pozitif ve %1 derecesinde etkilemektedir.Yaş, eğitim, tahmini tarımsal gelir, elektriğe ödenen miktar ve tutum ise etkisi pozitif ve %5 derecesinde olmuştur. YE teknolojilerinin maliyetinin ve yatırım riskinin artmasıisteklilik-davranış istikrarı üzerinde olumsuz etki yaratmaktadır. Bu çalışmanın sonuçları, çiftçilerin benimseme istekliliğini ve benimseme davranışını anlamak için teorik bir temel sağlayacaktır. Bu bilgi, kamu kurumlarının YE teknolojilerini teşviketmesi ve karar vermeyi kolaylaştırması için önemli bir referanstır.

The increasing energy need in agriculture, and the need to reduce the use of fossil fuels,added to the technical efficiency of developing technology, encourage the morewidespread use of renewable energy (RE) technology in agriculture. The primarypurpose of this thesis study is to examine the relationship between the farmers’ intentionto adopt RE technologies in Turkey and the behaviour of installing these technologieson their farms. The research covers the agricultural and livestock enterprises operatingin the Southern Marmara Region in Bursa, Balikesir and Canakkale provinces. The fieldstudy was conducted in March and April 2023 with 400 participants by face-to-facesurvey method. The obtained data were analysed with SPSS 28. Validity and reliabilityanalyses were performed for the suitability of the data for use. Likert-scale expressionswere subjected to factor analysis, and the results presented a 5-factor structure. Theseare Attitude (X̄=3.99), Interest in technology (X̄=3.82); Risk perception (X̄=3.58); Costperception (X̄=3.46); Information support (X̄=3.38) and State support (X̄=3.31). Thebinary logistic (logit) and probit models were used to analyse the hypotheses. Themodels created for the research were found to be significant (Willingness: R2= .740; Behaviour: R2= .672; Willingness-behaviour consistency: R2= .657). A better-educatedfarmer who owns the land he operates and is interested in new technologies has apositive and significant (p< .001) willingness and behaviour to adopt RE technologies.Income from agricultural production and non-agricultural activities, the amount ofcultivated land, the amount paid for electricity and diesel, the state support, and easyaccess to this information have a positive and 5% significant effect on the willingness tobe adopted. The money paid to diesel and government support positively affects thefarmers’ intention-behaviour consistency at a 1% significance. Age, education,estimated agricultural income, the amount paid for electricity and attitude had a positiveand significant effect (p= 0.05). The increase in the cost and investment risk of RE technologies negatively affects willingness behaviour-behaviour consistency. Theresults of this study will provide a theoretical basis for understanding farmers’willingness and adoption behaviour. This information is an essential reference forgovernment bodies to promote RE technologies and facilitate decision-making.