Ortaokul öğrencilerinin sosyobilimsel bir konu olan orman yangınlarının çıkışına yönelik bilimsel muhakeme türlerinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada sosyo bilimsel bir konu olan orman yangınlarının çıkış sebeplerine yönelik oluşturulan tartışmalı metin(vignette) üzerinden ortaokul düzeyindeki öğrencilerinin formal muhakeme modlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma 2021–2022eğitim/öğretim yılı bahar dönemi süresince Bursa Osmangazi’de bulunan bir devlet ortaokulunda gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini bu ortaokulunda yedinci ve sekizinci sınıfta öğrenim gören gönüllü 40 öğrenci oluşturmuş olup çalışma nitel ve nicelar aştırma prensibiyle birlikte yürütülmüştür. İlk olarak orman yangını konulu geliştirilen bir alan testi çalışma grubuna uygulanmıştır. Ardından sosyo bilimsel bir konu olan orman yangınlarının çıkış sebeplerine yönelik geliştirilen vignette (tartışmalı metin), öğrencilere sunularak konu ile ilgili görüşleri alınmıştır. Öğrenci görüşlerinin betimsel analizi yapılarak orman yangınlarının çıkış sebeplerine yönelik görüşler; insan kaynaklı, küresel ısınma kaynaklı ve kararsız olarak üç grupta sınıflandırılmıştır. Orman yangınlarının çıkış sebeplerinde katılımcıların büyük çoğunluğunun insan kaynaklı olarak görüş bildirdiği görülmektedir. Küresel ısınma olarak görüş bildiren öğrenci sayısı ise oldukça azdır. Öğrencilerin vignettede yer alan açık uçlu soruya verdikleri yanıtların betimsel analizi yapılarak informal muhakeme becerileri mantıksal(rasyonel), duygusal, sezgisel olmak üzere üç gruba ayrılmıştır. Katılımcıların görüş bildirirken en çok mantıksal muhakeme becerisini, ikinci sırada sezgisel muhakeme becerisini ve daha az oranda da duygusal muhakeme becerisini kullandıkları belirlenmiştir. Kruskal-Wallis testi ile ortaokul öğrencilerinin orman yangınlarının çıkış sebeplerine yönelik alan bilgisi başarı düzeyleri ile informal muhakeme tipleri arasındaki ilişkiye bakılmış ve istatiksel olarak anlamlı bir fark görülmüştür. İnformal muhakeme tiplerinin aralarında anlamlı bir şekilde farklılaştığı da tespit edilmiştir.

In this study, it is aimed to determine the informal reasoning modes of secondary school students by examining the answers given through the controversial text (vignette) created for the causes of forest fires, which is a socioscientific issue. The research was carried out in a public secondary school in Bursa Osmangazi during the spring semester of the 2021-2022 academic year. The sample of the study consisted of 40 volunteer students studying in the seventh and eighth grades in this secondary school, and the study was carried out with the principle of qualitative and quantitative research. First, a field test on forest fire was applied to the study group. Then, the vignette (controversial text) developed for the causes of forest fires, which is a socio-scientific issue, was presented to the students and their opinions on the subject were taken. By making a descriptive analysis of student views, opinions on the causes of forest fires; It is classified into three groups as human-induced, global warming-induced and unstable. It is seen that the majority of the participants expressed their views on the causes of forest fires as human origin. The number of students expressing an opinion on global warming is quite low. By making a descriptive analysis of the answers given by the students to the open-ended question in the vignette; Informal reasoning skills are divided into three groups as logical (rational), emotional and intuitive. It was determined that the participants used the logical reasoning skill the most, the intuitive reasoning skill second, and the emotional reasoning skill to a lesser extent while expressing their opinions. With the Kruskal-Wallis test, the relationship between secondary school students' level of content knowledge on the causes of forest fires and informal reasoning types was examined and a statistically significant difference was observed. It was also determined that the types of informal reasoning differed significantly among them.