PQ4R üstbiliş okuma stratejisinin 7. sınıf öğrencilerinde üstbilişsel düşünmeye, okuduğunu anlamaya ve fen bilimleri dersi akademik başarısına etkisinin incelenmesi

Abstract

21. yüzyılın bireyden beklediği beceriler üretkenlik, kritik düşünme ve esneklik gibi yeni alanlar olarak değişmiştir. Eğitim uygulamaları da bu değişime ayak uydurmuş ve 21. Yüzyıl becerilerini geliştiren öğretim yöntem ve teknikleri ve ölçme değerlendirme yaklaşımlarına yönelmeye başlamıştır. Bunlardan ilk akla gelen, ulusal ve uluslararası değerlendirmelerde sık kullanılan, bağlam temelli (context-based) ölçme değerlendirme yaklaşımıdır. Ülkemizin bağlam temelli ölçme yaklaşımı içeren değerlendirmelerde ortaokul öğrencilerinin okuduğunu anlama ve fen başarısı genel olarak düşük düzeydedir. Okuduğunu anlama ve fen başarısı ile ilgili yapılan araştırmalar incelendiğinde, üst bilişsel düşünme becerileri kavramının öne çıktığı görülmektedir. Çeşitli stratejiler kullanılarak öğrencilerin üstbilişsel düşünme becerilerinin, okuduğunu anlama becerilerinin ve dolaylı olarak fen akademik başarısının da artabileceği sonucuna alan yazından varılmıştır. Bu araştırmanın amacı PQ4R üstbiliş okuma stratejisini kullanarak öğrencilerin üstbilişsel düşünme ve okuduğunu anlama becerilerini ve fen akademik başarılarını incelemektir. Çalışmada nicel araştırma yaklaşımlarından ön test-son test kontrol gruplu deneysel desen modeli kullanılmıştır. Çalışma Bursa’da bir ortaokulda 2021-2022 eğitim öğretim yılının ikinci döneminde gerçekleşmiştir. Çalışmaya 56 adet 7. Sınıf öğrencisi katılmıştır. Deney grubunda 10 hafta boyunca PQ4R üstbiliş okuma stratejisi ile fen bilimleri ışığın madde ile etkileşimi ünitesine yönelik metinler incelenmiştir. Kontrol grubunda ise 2018fen bilimleri öğretim programı sözlü anlatım ve soru-cevap tekniği ile devam etmiştir. Her ikigruba da ön test ve son test olarak “okuma stratejileri üstbilişsel farkındalık envanteri” ve “okuduğunu anlama testi” uygulanmış ve ek olarak iki gruba da “7. sınıf ışığın madde ile etkileşimi ünitesi çoktan seçmeli başarı testi” ve “7. sınıf ışığın madde ile etkileşimi ünitesi bağlam temelli başarı testi” son test olarak uygulanmıştır. Veriler SPSS 26 istatistik paket programı ile analiz edilmiştir. Bulgular incelendiğinde PQ4R strateji uygulanan deney grubundaki öğrencilerin üstbilişsel farkındalıkları, okuduğunu anlama becerileri ve fen akademik başarı puanları kontrol grubundaki öğrencilere göre anlamlı düzeyde farklı bulunmuş ve PQ4R stratejisinin 7. Sınıf öğrencilerinde okuduğunu anlamayı, üstbilişsel beceriyi ve fen akademik başarısını artırdığı sonucuna ulaşılmıştır.

The rapid changes in science and technology have reshaped skills expected in the 21st century, including productivity, responsibility, leadership, critical thinking, and entrepreneurship. Education policies have adapted to these changes, moving away from rote learning and embracing teaching methods that foster 21st-century skills. Context-based assessment is widely used to evaluate these skills in national and international assessments. In our country, middle school students generally demonstrate low academic achievement in reading comprehension and science based on context-based assessments. Metacognitive thinking skills emerge as a significant factor in reading comprehension studies. Synthesizing the findings in the literature suggests that employing various strategies can enhance students' metacognitive thinking skills, leading to improved reading comprehension and, subsequently, academic achievement in science. The study aims to improve students' metacognitive thinking, reading comprehension, and science achievement using the PQ4R strategy. It employed a pre-test-post-test control group experimental design, a quantitative research approach. The research was conducted in a Bursa middle school during the second semester of the 2021-2022 academic year with 56 7th-grade students. The experimental group received PQ4R-based instruction on light-related scientific texts for 10 weeks, while the control group continued with the 2018 science curriculum using oral expression and question-answer techniques. Pre-tests and post-tests, including the "metacognitive awareness inventory" and "reading comprehension test," were administered to both groups. Additionally, a final test consisting of the researcher-developed "7th grade light unit traditional achievement test" and "7th grade light unit context-based achievement test" was conducted. Data analysis was performed using SPSS 26. The findings revealed significant differences in metacognitive awareness, reading comprehension, and science achievement scores between the experimental and control groups.