Okul öncesi dönemde çocuğun evdeki dil ortamının ve ebeveynlerin etkileşimli kitap okuma uygulamalarına ilişkin farkındalıklarının incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada, okul öncesi dönemde ebeveynlerin çocuklarına evde sağladıkları dil ortamını, kitap okumaya karşı tutum ve davranışları ve de Etkileşimli Kitap Okuma (EKO) farkındalıklarını betimlemeyi çalışılmıştır. Buna ek olarak elde edilen veriler resmi ve özel okulöncesi eğitim kurumları bazında karşılaştırılmıştır. Araştırmanın örneklemini, çocukları Nilüfer ve Osmangazi ilçelerindeki üç resmi, bir özel okul öncesi eğitim kurumu statüsündeki toplam dört eğitim kurumunda eğitim görmekte olan çocukların ebeveynleri oluşturmaktadır. Çalışmaya toplam 167 ebeveyn katılmıştır. Örneklem oluşturulurken gönüllülük esası baz alınmıştır. Veri toplamak için “Erken Okuryazarlık Ebeveyn Anketi” kullanılmıştır. Verileri toplamak için geliştirilen ankette, uluslararası platformda bilimsel anlamda okuma ve anlama üzerindeki etkisi açısından güvenilirliğini kanıtlamış olan PIRLS ve TIMS sınavlarının kaynaklarından faydalanılmıştır. Anketin geliştirme sürecinde uzman görüşü alınarak, geçerlik ve güvenilirlik için pilot uygulamalar yapılmıştır. Ankette ebeveynlerin demografik bilgileri, okul öncesi dönem çocukları için sunulan dil ortamı, ebeveynlerin kitap okuma ve erken okuryazarlığa yönelik tutumları, ve etkileşimli kitap okumaya yönelik farkındalıklarını ortaya koyan sorular sorulmuştur. Verilerin analizinde SPSS.28 programı kullanılmış ve oranlama için yüzde frekansları alınmış özel okul öncesi eğitim kurumu ebeveynleri ile resmi eğitim kurumu ebeveynlerini karşılaştırmak için Ki-Kare testi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; ev ortamının erken okuryazarlığı destekleyici yeterli ölçüde materyal barındırmadığı, ebeveynlerin erken okuryazarlık süreciyle ilgilenme ve farkındalık oranın düşük olduğu sonucuna varılmıştır. Çocuklarını resmi ve özel statüdeki anaokuluna gönderen ebeveynler arasında, anketteki birkaç madde dışında anlamlı fark olmadığı ortaya çıkmıştır. Bu sonuç, resmi ve özel eğitim kurumda eğitim gören çocukların, erken okuryazarlık uygulamaları açısından yeterinde destek almadıklarını ortaya koymaktadır. Çocukların ev ortamındaki erken okuryazarlık çevresinin zenginleştirilmesi için ebeveynlerin bu konuda sistematik şekilde eğitilmesi ve bilgilendirilmesine ihtiyaç vardır. Ebeveynlere, araştırmacılara ve program geliştiricilere yönelik ayrıntılı öneriler tezde sunulmuştur.

The purpose of this research was to describe the language environment provided by parents to their children at home during the preschool period, their attitudes and behaviors towards reading books, and their awareness when it comes to Guided Book Reading (GBR). In addition, the data obtained were compared on the basis of parents of public and private preschool educational institutions. The sample of the research consists of parents whose children are being educated in a total of four kindergartens which consist of three public ones and a private one in the Nilüfer and Osmangazi districts. A total of 167 parents participated in the study. When creating the sample, the participants were people who voluntarily took part in this research. The “Early Childhood Literacy Parental Questionnaire” was used to collect data. In the survey which was put together to collect data, the resources of the PIRLS and TIMS exams were used. These resources have proven their reliability in terms of their impact on reading and comprehension in a scientific sense on an international scale. During the development process of the survey, expert opinion was taken into consideration and pilot applications were made for validity and reliability. The questions asked in the survey were geared towards finding out the demographic information of parents, language environment offered for preschool children, attitudes of parents towards reading books and early childhood literacy, and their awareness of interactive book reading. The SPSS.28 program was used in the analysis of data and for proportioning purposes; the Chi-Square test was used to compare private school parents and public school parents whose percent frequencies were also taken into consideration. As a result of the research, it was concluded that the home environment does not contain enough material to support early childhood literacy, and the parents' interest and awareness rate during the early childhood literacy process is low. It turned out that there was no significant difference between parents who sent their children to kindergarten either to a public one or private one, except for a few items in the survey. This result reveals that children who are educated in public and private educational institutions do not receive adequate support in terms of early childhood literacy practices. In order to enrich the early childhood literacy environment of children in the home environment, parents need to be systematically educated and informed about this issue. Detailed recommendations for parents, researchers and program developers are presented in the thesis.