7. sınıf Türkçe ders kitabının bağlaşıklık ve tutarlılık açısından incelenmesi

Abstract

Metin dilbilim, dilbilimin alt çalışma alanlarından biridir. Bu alanın yoğunlaştığı uğraş metin tanımının yapılması, metinsellik ölçütlerinin belirlenmesi ve metinlerin çeşitli boyutlarda incelenmesidir. Bu alanda çalışma yapan araştırmacılar metinlerin bir iletişim aracı olduğunu da göz ardı etmemiştir. Metin yazarının bir amacı olduğu (bilimsel bilgi sunmak, haber vermek, duygu ve düşüncelerini dile getirmek vb.) ve dili bu amaca yönelik kullandığı ifade edilmiştir. Böylece metin türleri ve bunlara uygun inceleme yöntemleri doğmuştur. Gerek anadili eğitiminde gerekse bir dilin yabancı dil olarak öğretildiği durumlarda kullanılan en önemli materyal metindir. Öğrencilerin temel dil becerilerini doğru ve etkili biçimde geliştirebilmek için yazılı, sesli ya da görsel metinlerden yararlanılmaktadır. Eğitim ortamında kullanılacak bu metinlerin metinsellik ölçütlerine uygunluğu son derece önemlidir. Bu metinlerde sözcüklerin ve tümcelerin genel dil bilgisi kurallarına uygun olarak kullanılması, birbirleri ile bağlaşıklık ve tutarlılık yönünden uyumlu olmaları öğrencilerin dil öğreniminikolaylaştıracaktır.2019 Türkçe Öğretim Programı (MEB) incelendiğinde doğrudan ya da dolaylı olarak metin dilbilim alanına giren kazanımlara rastlanmaktadır. Bu programa uygun olarak hazırlanan Türkçe ders kitaplarındaki metin ve etkinliklerin metin dilbilimsel ölçütlere uygun olarak hazırlanması beklenmektedir. Metin dilbilimsel ölçütlere uygun hazırlanan metinler ile bu metinlere dayalı etkinliklerin öğrencilerin anlama/ anlamlandırma süreçlerine olumlu etkisi olacağı daha önce yapılan çalışmalarla ortaya konmuştur. Bu araştırmanın amacı, Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından hazırlanan ve 2021-2022 Eğitim-Öğretim Yılı’nda Bakanlığa bağlı okullarda kullanılması kararlaştırılan 7. Sınıf Türkçe Ders Kitabı’ndaki metinlerin bağlaşıklık ve tutarlılık görünümleri açısından incelenmesidir. Çalışmanın alt amacı ise öğretim programında yer alan metin türlerine göre bağlaşıklık ve tutarlılık görünümlerinin tespit edilmesidir. Çalışmada araştırma amacı doğrultusunda ders kitabındaki tüm metinlerin metin dilbilimsel incelemesi yapılarak bağlaşıklık ve tutarlılık görünümleri ortaya konulmuş, aynı zamanda bu görünümlerin metin türlerine göre nasıl değişiklikler gösterdiği karşılaştırılarak çıkarımlarda bulunulmuştur. Çalışmada nitel veri toplama yöntemlerinden belgesel tarama (doküman incelemesi) ve içerik analizi yöntemleri kullanılmıştır.

Textlinguistics is one of the sub-fields of linguistics. The focus of this field is definition of text, determination of textuality criteria, and examining texts in terms of various dimensions. The most important material used both in native language education and in situations where a language is taught as a foreign language is the text. Written, audio or visual texts are used to be able to develop students' basic language skills effectively. The accordance of these texts to be used in the educational environment with the textuality criteria is highly important. The use of words and phrases in these texts in accordance with the general rules of grammar, their compliance with each other in terms of coherence and cohesion will facilitate students' language learning. When the 2019 Turkish Curriculum (MONE) is examined, it has been found that achievements that fall directly or indirectly into the field of texturolinguistics. It is expected that the texts and activities in the Turkish textbooks prepared in accordance with this program will be prepared in accordance with the textual criteria. It has been shown by previous studies that texts prepared accordingly scientific criteria and activities based on these texts will have a positive impact on students' conseption/comprehension processes. The purpose of this research is examination of the texts textuallinguistically in 7th grade Turkish textbooks prepared by Ministry of National Education (MONE) and decided to be used in in schools affiliated to the Ministry in the 2021-2022 academic year. The sub-purpose of the research is to determine the appearance of coherence and cohesion according to the types of texts included in the curriculum.In the study, in line with the purpose of research, a textual scientific examination of all the texts in the textbook was carried out to reveal the views of coherence and cohesion, and at the same time, inferences were made by comparing how these views show changes according to text types. Furthermore, documentary screening (document review) and content analysis methods, which are among the qualitative data collection methods, have been used in the study.