Geleneksel Türk tiyatrosundan çağdaş Batı tiyatrosuna oyun yeri ve seyir yeri bağlamında oyuncu-seyirci ilişkisi

Abstract

İnsanlığın ortak bir ifade biçimi olarak tanımlayabileceğimiz tiyatro, köklü bir geçmişe sahip olup, insanlık kadar eski tarihiyle pek çok değişim ve dönüşüm süreci yaşamıştır. Antik Yunan döneminde ilk kez dinsel törenlerden ayrılarak bir sanat formu haline gelen tiyatro, başlangıcında seyirci ve oyuncu arasında herhangi bir ayrım gözetmeksizin katılımcı bir forma sahipken ilerleyen dönemlerde seyircisini oyun yerinin dışında bırakan ve onu yalnızca izleyici durumuna getiren bir yapıya dönüşmüştür. Kuramsal ve pratik yapısıyla Batı Tiyatrosundan farklılaşan Geleneksel Türk Tiyatrosu ise oyun yeri ve seyir yeri arasındaki organik ilişkiyi hep korumuştur. Batı Tiyatrosunda bugün gelinen nokta itibariyle ise tiyatroda, ilkel olanın arayışına yeniden girişilmiş ve oyun yeri ile seyir yeri arasındaki ilişki yeniden gündeme getirilmiştir. Bu bağlamda bu çalışma içerisinde Geleneksel Türk Tiyatrosunun temel yapı taşı olan oyun yeri seyir yeri arasındaki organik ilişki incelenerek Batı Tiyatrosu ile karşılaştırılacak ve çağdaş dönemde Batı Tiyatrosunun yaşadığı dönüşüm tartışılacaktır. Geleneksel tiyatromuzla pek çok konuda ortaklaşan Çağdaş Batı tiyatrosu, oyun yeri ve seyir yeri bağlamında oyuncu-seyirci ilişkisi üzerinden incelenerek, tiyatromuzla buluşma noktalarına bakılacak ve Türk tiyatrosunun yapısal özellikleri referans alınarak oyuncu seyirci ilişkisinin önemi tartışılacaktır.

Theater, which we can define as the common expression of humanity, has a deep-rooted history and has experienced many changes and transformations with its history dating back to humanity. The theater, which became a branch of art by separating from religious ceremonies for the first time in the Ancient Greek period, initially had a form without considering the actor and separation, but later turned into a structure. The thing that leaves the spectator out of the game and makes it just a spectator. Traditional Turkish Theater, with its theoretical and practical structure from the Western Theater, has always preserved the organic relationship between the theater and the audience. As of the point reached in the Western Theatre, the search for primitiveness in the theater has been resumed and the relationship between the play place and the viewing place has been restarted. In this context, the organic relationship of running a play, which is the basic building block of the traditional Turkish Theatre, will be examined and compared with the Western Theatre, and the Western Theater can be experienced in the contemporary period. It should be discussed. Contemporary Western theater, which shares many common points with our traditional theater, will be examined in terms of theater and audience, actor-spectator relationship, meeting points with our theater and its importance will be examined. The characteristics of the reflections of the Turkish theater should not be dealt with in motion.