İhvân-ı Safâ’da siyaset felsefesi

Abstract

10.yüzyılın Basra coğrafyasında kardeşlik vurgusu ile dikkatleri çeken İhvân-ıSafâ, dinî ve felsefî gayelerle hareket etmesinin yanı sıra siyasî düşünceleri ve emelleri olan gizli bir cemiyettir. İhvân-ı Safâ’nın düşüncelerini ansiklopedik özellik taşıyan elli iki risaleden öğrenmekteyiz. Risâleler genelinde pek çok filozofun eserlerinden istifade edilmesi bu eserleri eklektisizmin bir örneği haline getirmiştir. Öyle ki İhvân; Pythagoras, Platon, Aristo, Plotinus ve Fârâbî gibi pek çok düşünürden etkilendiğini açıkça ifade etmiştir. İhvân, tevarüs ettiği ve kendi yorumladığı düşünceler ile kendinden sonra gelenleri de etkilemeyi başarmış bir düşünür grubudur. Din ve felsefe ilişkisi, zahir ve bâtın yorumları ve insan anlayışları ile dikkatleri çeken İhvân'ın siyasî düşünceleri bazı sebeplerden ötürü mahfuz kalmıştır. İhvân-ı Safâher ne kadar siyasete ve yönetime karşı mesafeli bir tavra sahip olsa da dine dayanan, insanların nefislerine hâkim olmayı amaçlayan idealist bir siyaset tasavvuruna sahip bir gruptur.

In the 10th century Basra geography, Ikhwān-i Ṣafā, which drew attention with its emphasis on brotherhood, was a secret group with political ideas and ambitions as well as acting with religious and philosophical goals. Fifty-two encyclopaedic treatises teach us about Ikhwān-i Ṣafā’s ideas. The use of many philosophers’ works of throughout the treatises has resulted in these works being an example of eclecticism. So much so that Ikhwān explicitly stated that it was influenced by a widerange of thinkers, including Pythagoras, Plato, Aristotle, Plotinus, and al-Fārābī. Ikhwān is a group of thinkers who succeeded in influencing those who followed them with the ideas they inherited and interpreted. For various reasons, the Ikhwān’s political ideas, which drew attention with the relationship between religion and philosophy, the interpretations of the ẓāhir and bāṭin, and their understanding of human beings, remained. Despite their distant attitude toward politics and governance, Ikhwān had an idealist conception of politics based on religion and aiming to dominate people’ssouls.