Fıkhın dünyevileşmesi tartışmaları

Abstract

Dünyevileşme, genel anlamda ahlakî, sosyal ve ticari konularda kişinin emeğini, imkanını dünyevi unsurlara yoğunlaştırması; bu hususlarda dinî değerleri gözetmeyişi ya da çok az gözetmesi; insanın kendini dünyanın çekiciliğine kaptırması şeklinde tanımlanabilir. Dünyevileşme, insanın hayat tarzından düşünme biçimine, varlıkları algılamasından olaylara ve olgulara bakış açısına kadar birçok konuyu kapsamaktadır. Dinî inanç, sembol ve değerlerin hayatın dışına itilmesi anlamına gelen dünyevileşme gerek bireysel hayatta gerekse de toplumsal hayatta dinin etkisinin zayıflaması ya da kaybolması anlamına gelmektedir. İslam’ın ilk dönemlerinde fıkıh kavramı “Kişinin lehine ve aleyhine olan şeyleri bilmesi” şeklinde tanımlanmakta ve tanımdan da anlaşılacağı üzere bireyin hayatının itikadi, ameli ve ahlaki bütün yönlerini kapsamaktaydı. Ancak özellikle de disiplinlerin birbirinden ayrılmasıyla birlikte fıkıh kavramı anlam daralmasına uğramış ve daha önceleri bireyin hayatıyla ilgili bütün yönleri kapsarken artık şer’i amelî hükümleri ifade eder hale gelmiştir. Zaman içerisinde de şer’i amelî hükümlerin zahiri yönü daha ön plana çıkmış ve ahlak kuralları geri planda kalarak etkisini yitirmeye başlamıştır. Buda fıkhın modern hukuk gibi dünyevi bir ilim olarak algılanmasına sebep olmuştur. Bugün kullanılan İslam hukuku tabiri de bu düşünceyi ortaya koymaktadır. Nitekim İslam hukuku tabiri günümüzde akademik alanda fıkıh kavramı yerine kullanılsa da fıkhın aksine ibadet konuları hukuk alanından ayrılarak daha çok ilmihal türü eserlerde ele alınmaya başlanmış, İslam hukukunda ise muamelat ve ukûbat alanını ilgilendiren konular işlenmiştir. Tezimizde de fıkıh kavramının yaşamış olduğu değişimi, İslam hukuku tabirine geçişle beraber hukukla arasındaki benzerlik ve farklılıkları, fıkhın dünyevileşmesine sebep olan faktörleri ve bu dünyevileşmenin yansımalarını tespit ederek bunları incelemeyi hedefledik.

Secularization, in general, focusing one's effort and means on worldly elements in moral, social and commercial matters; does not observe religious values in these matters, or pays very little attention to them; It can be defined as a person's immersion in the attraction of the world. Secularization covers many subjects from the way of life of people to the way of thinking, from the perception of beings to their perspectives on events and phenomena. Secularization, which means the exclusion of religious beliefs, symbols and values from life, means the weakening or disappearance of the influence of religion in both individual and social life. In the early periods of Islam, the concept of fiqh was defined as "to know what is in favor and against one's life" and as it can be understood from the definition, it covered all the creed, practical and moral aspects of an individual's life. However, especially with the separation of disciplines from each other, the concept of fiqh has narrowed in meaning, and while it used to cover all aspects of an individual's life, it has now come to express the religious rules of action. In the course of time, the outward aspect of the shar'i practical judgments came to the fore and the moral rules began to lose their effect by staying in the background. This has caused fiqh to be perceived as a worldly science like modern law. The term Islamic law used today also reveals this idea. As a matter of fact, although the term Islamic law is used instead of the concept of fiqh in the academic field today, unlike fiqh, the subjects of worship have been separated from the field of law and started to be dealt with more in catechism type works, and in Islamic law, the subjects related to the field of transaction and uqubat have been handled. In our thesis, we aimed to analyze the changes in the concept of fiqh, the similarities and differences between it and the law with the transition to the term of Islamic law, the factors that caused the secularization of fiqh and the reflections of this secularization.