Meme kanseri sonrası gelişen üst ekstremite lenfödeminin tedavisinde intermittant pnömatik kompresyon, bası giysisi ve egzersiz uygulamarının etkinliğinin karşılaştırılması

Abstract

Meme kanseri kadınlarda en sık görülen malignitedir. Meme kanseri tedavisinin en belirgin uzun dönem komplikasyonu olan üst ekstremite lenfödemi fonksiyon kaybına, dolayısıyla yaşam kalitesinin bozulmasına neden olur. Günümüzde halen lenfödemin gelişiminde rol oynayan risk faktörleri tam olarak anlaşılamamakta ve tedavide tam olarak iyileşme sağlanamamaktadır. Tedaviler koldaki şişliği azaltmaya, EHA'nı artırmaya ve hastanın rahatsızlığını en aza indirmeye yöneliktir. Lenfödemin konservatif tedavisinde elevasyon, egzersiz, masaj, manuel lenfatik drenaj, bası giysileri ve intermittant pnömatik kompresyon gibi yöntemler kullanılmaktadır. Bu yöntemlerin tek başına ya da kombine olarak etkinliğini gösteren az sayıda randomize, kontrollü çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmada meme kanseri tedavisine bağlı gelişen lenfödemin tedavisinde egzersiz, bası giysisi, intermittant pnömatik kompresyonun iki farklı uygulama tipinin etkinliğini araştırıldı. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Polikliniğine başvuran tümü operasyon geçiren ve radyoterapi uygulanan 39 lenfödemli hasta çalışmaya alınarak dört gruba randomize edildi. Birinci gruba üst ekstremite EHA egzersizleri ile birlikte dolanımı artırıcı egzersizler ev programı şeklinde düzenlendi, İkinci gruba egzersiz ile birlikte bası giysisi, üçüncü gruba egzersiz ile birlikte 40 mmHg basınçla intermittant pnömatik kompresyon 2 saat süreyle haftada 5 gün, toplam 10 seans, dördüncü gruba egzersiz ile birlikte 70 mmHg basınçla intermittant pnömatik kompresyon 30 dakika süreyle haftada 5 gün, toplam 10 seans uygulandı. Hastaların tümüne aynı. İkinci, üçüncü ve dördüncü gruba da daha önce birinci grupta anlatılan aynı ev egzersiz programı verildi. Çalışmaya alınan hastalar lenfödem gelişiminde rol oynayan risk faktörleri bakımından değerlendirildi. Hastalar başlangıç, 2. hafta, 1. ay, 3. ay ve 6. aylarda ağrı (VAS), duyarlılık, omuz eklem hareket açıklığı (EHA), her iki kolun çevre ölçümü ve hacim farkları ile değerlendirildi. Sonuçlarımız 6 aylık izlem sırasında ikinci grupta hemen tüm ölçümlerde iyileşme olduğunu gösterirken dördüncü grupta tedavi bitiminde etkinlik elde edildiğini, üçüncü grupta ise iyileşme olmadığını göstermiştir. İntermittant pnömatik kompresyonun her iki uygulaması da uzun dönemde etkili bulunmamıştır. Sonuç olarak meme kanseri tedavisine bağlı gelişen lenfödemde tedavi ile tam iyileşme sağlanamadığı söylenebilir. Hasta sayısının daha fazla olduğu çalışmalarla tedaviye yanıt değerlendirilmelidir. Tedavide bası giysisinin kolaylıkla uygulanabileceği ve uzun süreli kullanılabileceği sonucuna varılmıştır. Ancak tedavi ile tam bir iyileşmenin sağlanmaması nedeni ile hastaların lenfödem gelişimi konusunda eğitimi ve koruyucu önlemlerin, lenfödem gelişiminin en aza indirilmesi ve lenfödemin ilerlemesinin geciktirilmesinde önemli olduğu bir rol üstlenmektedir.

The breast cancer is the most common malignancy of women. Lymphedema which is the long term significant complication of breast cancer treatment can cause a functional deficiency of upper extremity, thus effects quality of life. The risk factors which have a role in development of lymphedema could not be understood and accurate recovery could not be reached by recent treatments. Therapeutic efforts remain focused on minimizing the edema and on reversing and restoring the functional and cosmetic nature of the limb. Treatments of lymphedema contains elevation, exercise, massage, manual lymphatic drainage, compression garments and intermittent pneumatic compression pumps. There are limited randomized controlled studies showing the effectiveness of these methods, either singly or in combination. in this study, the effectiveness of exercise, compression garments and two different applications of intermittent pneumatic compression pumps in breast cancer treatment related lymphedema has been investigated. Thirty-four patients, admitted to the Uludag University Faculty of Medicine and Department of Physical Medicine and Rehabilitation because of their breast cancer related lymphedema, and operated and have radiotherapy sessions, were randomized to four groups. The first group (n=B) was treated only with a home exercise program consisting of the upper extremity ROM that enhancing the internal flow for six months. The second group (n=6) was treated with compression garment for six months. The third group (n=12) was treated with intermittent pneumatic compression pumps during 2 hours by 40 mmHg pressure for two weeks. The fourth group (n=B) was treated with intermittent pneumatic compression pumps during 30 minutes by 70 mmHg pressure for two weeks. Same home exercise program which was defined before for first group were also applied to second, third and fourth groups. The patients were evaluated by pain (VAS), tender points, and shoulder range of motion (ROM), circumferential and volumetric measure of both arms. Results of the study shows that during the six months of observation, nearly all parameters have improved in second group, improvement in fourth group has been seen at the end of the treatment, although no significant improvement has been seen in third group. Both two applications of intermittent pneumatic compression were found not effective in long term. As a conclusion, a total recovery could not be seen at the breast cancer related lymphedema. The application should be evaluated with a larger group of patients. Compression garment can be implemented easily for a long term treatment. The patient training and preventive measures become more important to obviate the progress and forming of lymphedema due to the insufficiency of treatment.