Tasavvuf kültüründe Hz. Peygamber tasavvuru

Abstract

İslâm kültürünün temel dayanaklarından birisi Hz. Peygamber (s.a.)'dir. Bu tezin konusu, Hz. Peygamberin konumunun, özelde sûfî düşüncedeki rolüdür. Tema bu çerçevede araştırıldığında yaradılışın Hz. Peygamber (s.a.)'in nûru ile başladığı ortaya çıkar. Her şey, onun nûrundan yaratılmıştır. Bu düşünce, bize, nûr-ı Muhammedî teriminin açılımını sağlamaktadır. Ayrıca hakîkat-ıMuhammediye de aynı konuyla ilgili bir başka terimdir. İslâm sûfîleri, daha ilk dönemlerden itibaren, Hz. Peygamber'in nûrunun evveliyetini dile getirmişlerdir. Muhammedî nûrun oluşumundan Hz. Peygamber (s.a.)'in bizzat varlığının zuhûruna kadar olan dönemde bu nûrun vekilleri nübüvvet ve velâyet görevlerini ifâ etmişlerdir. Bu sebeple de tezin bir bölümü, velâyet ve nübüvvet ilişkisini konu edinmiştir. Ortaya çıkan temel husus şudur ki; velâyet, her adımda nübüvveti takib etmiş, dahası, varlığını nübüvveti tasdikle ortaya koymuştur. Bu teyid de, velîlerin her zaman ifade ettikleri bir durumdur. Hz. Peygamber (s.a.)'in tarihsel olarak ortaya çıkışından sonra sûfîlerin, ilgilerini onun yaşantısı ve sözlerine çevirdikleri görülmektedir. Bu çerçevede, özellikle sünnete tabi olma, önemli bir yer tutmaktadır. Bu bağlılılık da, sûfîlerin Hz. Peygamber (s.a.)'in bir çok özelliğini tevârüs etmelerini sağlamıştır. Yine burada, Hz. Peygamber (s.a.)'in miracı, şefâat, Hz. Peygamber'in fazîletleri, sûfîlerin ilgilendikleri özel alanlardandır. Tezin üçüncü bölümü, bu ve bunun gibi konularla birlikte gelişmiştir. Bu son bölüm, değişik başlık ve ilgilerle sûfî bakışın Hz. Peygamber (s.a.)'in özelliklerine yaptığı vurgular etrafında oluşmuştur.

The Prophet Muhammad (peace be upon him) is one of the main resources of Islamic culture. This thesis deals with the role of the Prophet especially in the sufi thought. Starting from this point, it is understood that the creation is started with the creation of the light (nûr) of the Prophet. Everything else was created from that light. This idea was formulated as al-Nur al-Muhammadî (the light of Muhammad). There is also another term, al-Hakîkah al-Muhammadiyya, used for the same meaning. From the beginning, Muslim Sufis pointed out the precedence of the light of the Prophet. From the creation of this light to the appearance of the Prophet Muhammad (peace be upon him), his proxies fulfilled his task such as nubuwwah (prophecy) and walâyah (sainthood). Therefore, a part of the thesis deals with the relation between nubuwwah and walâyah. After the investigation, it is understood that walâyah always followed nubuwwah, and moreover, it legitimized its existence only after affirmation of nubuwwah. This affirmation is something Sufis often predicated. After the historical appearance of the Prophet, it emerges that Sufis turned their attention to his acts and words. In this point, following his sunnah (his acts and words) features heavily in Sufi thought. This adherence helped them inherit a great many characteristics of his. In the last part, several issues are studied such as his ascension to the heaven, his right to intercession, and his virtues and characteristics.