Gemlik Kurşunlu Başmelekler (H. Taxiarchoi) kilisesi koruma önerisi

Abstract

Bursa, tarih boyunca birçok uygarlık ve kültürü içinde barındırmıştır. Bu sebeple çok çeşitli kültürel miras zenginliğine sahip olmuştur. Osmanlı Dönemi'nde de Müslüman, Yahudi, Ermeni ve Rum kesim bir arada yaşamıştır ve bu kültürlerden günümüze ulaşabilen eserler arasında ibadet yerleri önemli bir yere sahiptir. Özellikle Rum Ortodoks nüfusunun diğer gayrimüslim topluluklara göre daha kalabalık olması Rum Ortodoks kiliselerinin bu kültür varlıkları arasında çeşitlilik ve nicelik açısından önemini arttırmaktadır. Bursa'da Gemlik'e bağlı bir mahalle olan Kurşunlu'nun tarihinin Roma dönemine kadar uzanması ve eski bir Rum köyü olmasından dolayı, Hıristiyan mimarisinin çeşitli eserlerine ev sahipliği yaptığı görülmektedir. Tez çalışması için seçilen 19. yüzyılın başlarında yapıldığı bilinen Başmelekler (H. Taxiarchoi) Kilisesi; Osmanlı Devleti döneminde yapılmış Rum Ortodoks kiliselerinin mimari özelliklerini tam anlamıyla yansıtan, korunması gerekli kıymetli bir eserdir. Tezin birinci bölümünde Gemlik ve Kurşunlu yerleşimlerinin tarihi ve sosyal gelişimi incelenmiştir. İkinci bölümünde ise Rum Ortodoks kiliselerinin Osmanlı Devleti dönemindeki konumu, mimari plan ve eleman özellikleri irdelenmiştir. Tezin ana gövdesinin başlangıcını oluşturan üçüncü bölümde ise Başmelekler Kilisesi'nin analitik rölövesi çizilmiş, malzeme ve hasar analizleri yapılarak raporlanmıştır. Sonrasında yapıyı oluşturan elemanların dönemleri tespit edilmiş; Bursa ve İstanbul'da bulunan 19. yüzyıl bazilikal planlı Rum Ortodoks kiliseleri incelenmiş ve karşılaştırmalı analizi yapılmıştır. Bu bilgiler ışığında yapının restitüsyon projesi çizilmiştir. Yapının gelecek nesillere doğru ve uzun ömürlü bir şekilde aktarılabilmesi için müdahale önerileri geliştirilmiş ve restorasyon projesi çizilip, raporlanmıştır

A lot of civilizations and culture have taken place in Bursa throughout the history. For this reason, Bursa has a huge and various wealth of cultural heritage. The Muslim, Jewish, Armenian and Greek people lived together during the Ottoman period, and among those remains from these cultures,which are still standing today, the prayer places have a crucial place. Especially, due to the Greek population being more crowded than the other non-muslim people, the Greek Ortodox churches have gained more importance in terms of variety and quantity than the others. Since the history of Kurşunlu, located in a quarter of Gemlik a town of Bursa, has traced to the Roman period and it was an old Greek village, various artefacts of Christian architecture can be observed in Kurşunlu. Başmelekler (H. Taxiarchoi) Church, which is the main theme of this study as a master thesis, is known to have been built at the begining of the 19th century. The Church, which reflects the whole architectural features of Greek Ortodox churches, was built during the Ottoman period and is a valuable architectural artefact which must be highly conserved. In the first part of the thesis, the settlements of Gemlik and Kurşunlu have been investigated in terms of historic and social development. In the second part of the study, the position of Greek Ortodox churches during the Ottoman period, the architectural plan, and the features of units have been studied. In the third part which is the begining of the main theme of the thesis, the analitical measured drawing of Başmelekler Church has been drawn and the analyses of metarials and damages have been made and then reported. Afterwards, the period of the elements which formed the building has been determined. The Greek Ortodox churches with basilical plan in Bursa and İstanbul in the 19th century have been examined and analysed contrastively. The Project of restitution has been drawn considering the obtained knowledge. The proposals of prevention of the church have been made and the project of restoration has been worked up and reported in order to transfer the building into the next generation and to conserve it correctly and perennially.