Bursa ve çevresindeki ziyaret yerleri ve bunların etrafında oluşan dini inançlar

Abstract

Coğrafi bir bölgenin yaşam alanı olması için gerekli bütün özellikleri taşıyan, tarihi süreç içinde Anadolu’nun önemli jeopolitik noktalarından biri olan Bursa şehri, Türklüğün tarihinde kurulan devletlerden biri olan Osmanlı Devleti’nin kuruluş ve gelişimine şahit olmuştur. Osmanlı’nın ilk devir yönetim merkezi olması, Türk ve İslam dünyasının önemli şahsiyetlerinin burada toplanmasına sebep oldu. Bu dönemde Bursa’da kurulan dinî, ilmî, sosyal yapı ve kurumlar, kültür hayatının gelişmesinde çok etkili oldular. Devletin yönetimi ve insanların aydınlatılmasında önemli vazifeler icra eden kimseler, hayatta iken gördükleri büyük saygıyı ölümlerinden sonrada gördüler. Bunlar için türbeler yapıldı, günümüze kadar gelen menkıbeler anlatıldı. Halk nazarında evliyaya dönüşen bu şahısların türbeleri, çeşitli amaçlarla bulundukları yerler, kutsal mekanlar haline gelerek büyük ilgi görmektedir. Bu mekanlarda var olduğuna inanılan kutsallık kaynağından yararlanmak amacıyla önemli sayıda ziyaretçi buralara yönelmiştir. Hastalıklarına derman arayanların, dileklerinin gerçekleşmesini isteyenlerin manevî müracaat yeri olarak çeşitli pratiklerin uygulandığı ve duaların edildiği yerler haline gelmiştir. Bu inanç ve pratiklerin geri planında insan psikolojisinin, çevre faktörünün, sosyal ve ekonomik imkanların etkileri yanında, İslam öncesi Türk inanç ve kültürünün izlerini görmek mümkündür. Önceki inanç kültürümüzün Tanrı inancı ve bu merkez etrafında var olan; bazı güçlü ruhlardan yardım isteme ve bu güçlere kurban sunma anlayışı, islami renge bürünerek “evliya kültü”ne dönüşmüştür. Bu davranış biçimleri İslam dininin tevhit inancı ile çelişir görünse de; bu durum Türk Müslümanlığı’nın farklı bir yönü olarak halkın ziyaret fenomeninin islami motiflerle karışık bir kült ile halk dindarlığının ve halk inançlarının yansımaları olarak görülmelidir. İncelenen sahanın genişliği de dikkate alınarak, araştırmamızı merkez ilçelerle sınırlı tuttuk. Tez çalışmamızı ana başlığının konusu altında, bir bütün halinde, ziyaret edilen yerleri ve buralarda yapılan uygulamaları sunmaya çalıştık.

Bursa which bears the all required pecularities to become a living area of a geografic zone, is an important place of Anatolian as geopolitic in the process history. At the same time Bursa witnessed the establisment and development of Ottoman Empire in the history of Turks. As a first government centre of Ottoman government, Bursa gathered the important personalities of Turkish and Islam World. The religious, scientific and social constructions and institution, which established in this term, effected the development of cultural life. The people who illuminated common people and government management, are respected personalities. And this esteem continued after they died. The tombs were builded for these people and the sayings were told untill this time. The Moslom Saints’ tombs, graves and the places which they prayed, become a holy place. These places arouses the comman people’s interest. A lot of visitors went towords to holly places to benefit from its source. In these places people are praying for finding remedy to their ilness and for their wish. And also these places became a spiritual place for people’s pray. Except this belief and its behaviours and also near the people’s pscychology, enviroment factor, social and economical possibilities effects, it is possible to see the Turkish belief and Turkish Culture before the terms of Islam. Our previous belief culture was God Belief and the some strong souls. The understanding of wanted a help from these strong soul and giving sacrifece, transformed to Moslom Saint Culture and Islam colour. Perhaps this behaviour seems to be a controduction with an Islam Religion, but this situation seems as a reflection of people’s religious and their believes with a mixed culture of Islam motif which people’s visiting phenomen of a different shape of Turkish Muslom. If we look this examination, it is really difficult to examine such a wide subject. For that reason we limited our Research with only Bursa’s city centre and its tourns. We present the visiting place and also we try to present the practises which were done in these visiting places under of a title subject.