İhracata yönelik vergi teşvikleri ve Türkiye uygulaması

Abstract

Teşvik, devlet tarafından çeşitli amaçlarla özel ve/veya kamu teşebbüslerine bir karşılık mukabilinde veya karşılıksız olarak yapılan aynî veya nakdî yardımlardır. Ülkeler teşvik politikalarına birçok nedenle başvurabilmektedir. Bunlardan biri de ihracatın arttırılmasıdır. Teorik olarak ihracatın gelişmesi ekonomik kalkınma üzerinde olumlu etkiler yaratarak gelişmeyi uyarır ve milli gelir seviyesini yükseltir. Bu amaca ulaşabilmek için başvurulan ihracat teşvik politikası araçlarından biri de vergi teşvikleridir. İhracata yönelik vergi teşvikleri muafiyet, istisna, indirim, düşük vergi oranı ve vergi ertelemeleri şeklinde ortaya çıkabilmektedir. Türkiye’de 1980 sonrası ihracata dayalı sanayileşme modeline geçilmesi ile birlikte ihracat teşvikleri özellikle nakdi teşvikler şeklinde uygulanmıştır. Ancak DTÖ’ nün dış ticaret politikaları ve ihracat teşvik mekanizmalarında radikal değişiklikler yapması ile birlikte DTÖ üyesi olan Türkiye’nin ihracat teşvik politikalarının uluslararası taahhütlerimize uygun olarak düzenlenmesi gerekmiştir. Böylece Türkiye’de ihracata yönelik olarak, özellikle bölgesel teşvikler ve vergisel teşvikler önem kazanmıştır. Türk vergi mevzuatında yer alan ve güncel olarak uygulanmakta olan ihracata yönelik başlıca vergi teşvikleri; dahilde işleme rejimi, vergi, resim, harç istisnası, ihracatta götürü gider uygulaması, KDV istisnası ve tecil terkin uygulaması ve ÖTV istisnası’dır. Her müdahalede olduğu gibi teşvikler konusunda da, elde edilen faydalar ile katlanılan maliyet arasındaki fark, müdahalelerin haklılığını ya da haksızlığını oluşturmaktadır. Vergi teşvik uygulamalarının da sürdürülmesini savunabilmek için, amaçların gerçekleştiğinin toplum gözünde kabul edilmesi gerekir. Mevcut teşviklere yönelik en büyük eleştiriler de bu noktada yoğunlaşmakta ve teşviklerin amacından uzaklaştığı düşünülmektedir. Bu nedenle genel vergi reformuna paralel olarak, diğer teşviklerle birlikte ihracata yönelik vergi teşviklerinin tekrar ele alınması gerekmektedir.

Incentive is a kind of aid in kind and aid in cash help that made in replay to any action or complimentary to public or privet foundations for various aims from the government. One of these aims is to increase exportation. In theoretical, the development of exportation warns the development and increase the national revenue level by creating positive effects on economic progress. One of the applications of exportation incentive policy means is tax incentive to reach this aim. Directed to exportation incentive can appear in form of exemption, exception, low tax rate and tax holiday. Passing along industrialization model of leaning against exportation after 1980, exportation incentive have applied in form of aid in cash help. But after WTO have made radical changing on exportation incentive and exportation policies, Turkey which is member of WTO, should have changed exportation incentive policy according to these international agreements. Thus in our country especially regional incentive and tax incentive have been important. The tax incentives that be in Turkish as tax regulations and be applied actual are; inward processing regime, exemption from tax, duties and charges, exemption from valued added tax, exemption from expense duty, tax exemptions on free zones. As every interference also about incentive, the difference between getting advantages and bearing cost constitute rightfulness and unfairness of the interference. To defend to continue of tax incentive applications, the aims have been materialized and are accepted by community. Criticisms about existing incentive become dense in this point and it have been thought that incentive not been reach the aim. Because of that along general tax reform, the exportation tax incentive have to be take up again.