Yusuf Atılgan'ın Aylak Adam adlı romanında neden-sonuç ilişkisi

Abstract

Bu tez çalışmasında neden ile sonuç arasındaki yakın, bağımlı ve ardıl ilişki belirlenmeye çalışılmıştır. Duygu ve düşüncelerin tutarlı, eksiksiz ve sağlıklı biçimde aktarılabilmesi için gerekli yollardan biri de ifadenin neden-sonuç ilişkisi içerisinde akla uygun olmasıdır. Bu şekilde gerçekleşen bir iletişimde vericinin vermek istediği ileti, alıcı tarafından daha kolay anlaşılabilir ve bu sayede sağlıklı bir iletişimden söz edilebilir. Neden ile sonuç arasındaki ilişkinin kavranabilmesi için felsefi ve tasavvufi açıdan nedenselliğin nasıl algılandığı belirlenmelidir ki bu çalışmada Gazâlî ve David Hume'un nedensellikle ilgili görüşlerine de yer verilmiştir. Yusuf Atılgan'ın Aylak Adam adlı romanı neden-sonuç ilişkisi bağlamında değerlendirildiğinde sözü edilen ilişkiyi ortaya koymak adına, eklerden cümleüstü birimlere kadar pek çok dil biriminden yararlanıldığı görülür. Özellikle cümlelerarası anlam bağı yoluyla neden ile sonuç arasındaki bağın ortaya konması, vericinin bu ilişkiyi derin yapıya çekme isteğinden kaynaklanmıştır. Bununla birlikte ekler aracılığıyla benzer anlam bağının sunulduğu, burada özellikle ulaç eklerinden yararlanıldığı belirlenmiştir. Neden anlamını veren dil birimlerinin ifade içerisinde nedenlik zarf tümleci oluşturması ulaç eklerinin yoğun biçimde kullanılmasının öncelikli sebebini oluşturur. Bahsi geçen anlam ilişkisinin sunulmasında kullanılan bir diğer dil birimi de sözcüklerdir. Bu kısımda neden anlamını vermekle görevli bağlaçlar ve edatların kullanıldığı görülmüştür. Dilin bir iletişim aracı olarak görülmesi, dil birimlerinin asıl amacının verici ile alıcı arasında anlaşmayı sağlamak olduğuna işaret eder. Anlaşmanın sağlanabilmesi için iletinin akla uygun ve tutarlı olması gerekir ki neden-sonuç ilişkisi bağlamında sunulan bir ifade, iletinin bu özellikleriyle verilmesinde önemli bir görev üstlenmektedir. Çalışmada neden-sonuç ilişkisinin bu işlevi örnekler üzerinden açıklanmıştır.

In this thesis close, dependent and successive relation between the cause and effect is tried to be identified. One of the necessary conditions for thoughts and emotions to be transferred in a consistent, complete, and a healthy way is when expressions are given in a reasonable cause and effect relationship. In such communication, the message that transmitter wants to pass on can be understood easily by the receiver, thus we can think of a more healthy communication. In order to understand the relationship between cause and effect, how causality is perceived in terms of philosophical and sufistic perspectives should be identified, hence in this study the views of Ghazali and David Hume are also given. When Aylak Adam written by Yusuf Atılgan is analyzed in a causality context, it is seen that many linguistic units have been used up to the superscript units to bring out the cause and effect relationship. Introducing the link between cause and effect especially through the link between sentences arises from transmitter's desire to pull this relationship into a deeper structure. Besides, it's found that similar context is provided by means of suffixes, especially gerund. The primary reason for extensive use of gerund is that linguistic units which provide the causality form adverbial clauses in expressions. Another linguistic unit, which is used to present the mentioned relationship, is words. It can be seen that in this part, conjunctions and prepositions providing the reasons were used. Considering language as a mean of communication indicates that the main use of language is to ensure that the transmitter and the receiver understand each other. In order this understanding to happen, the message should be plausible and consistent, therefore expressions given in a cause and effect relationship context play a significant role to carry out these properties of the message. In the study, this function of cause and effect relationship is explained through examples.