Relapsing remitting multipl skleroz hastalarının kısa süreli bellek, çalışma belleği ve yönetici işlevlerinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu tez çalışmasında Relapsing Remitting Multipl Skleroz (RRMS) hastalarının kısa süreli bellek, çalışma belleği ve yönetici işlevlerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemi Ankara Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Kliniği’nde takip edilen veya Türkiye Multipl Skleroz Derneği Ankara Şubesi’ne üye 25 RRMS hastası (RRMS grubu) ile 25 sağlıklı katılımcının (kontrol grubu) oluşturduğu iki gruptan oluşmaktadır. Gruplar yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi ve el tercihi bakımından eşleştirilmiştir. Araştırmada her iki gruptaki katılımcıların genel sağlık durumu, fizyolojik ve sosyodemografik özellikleri hakkında bilgi edinmek amacıyla Bilgi Toplama Formu, depresyon düzeylerini belirlemek için Beck Depresyon Envanteri, kaygı düzeylerini belirlemek için Durumluk/Sürekli Kaygı Envanteri kullanılmıştır. Bilişsel işlevler ise Görsel-İşitsel Sayı Dizisi Testi B Formu, Wisconsin Kart Eşleme Testi, Geriye Doğru Sayı Dizisi Görevi, Stroop Testi T-BAG Formu, Wechsler Bellek Ölçeği Geliştirilmiş Formu Görsel Bellek Uzamı Alt Testi ve İz Sürme Testi kullanılarak değerlendirilmiştir. Bulgular incelendiğinde RRMS hastaları ile kontrol grubu arasında sözel bilgiye dayalı kısa süreli bellek kapasitesi, fonolojik döngü kapasitesi, perseverasyon yapma eğilimi, bozucu etkiye karşı koyma ve set değiştirme becerileri açısından farklılık görülmemiştir. Ancak RRMS hastalarının Görsel-mekânsal bilgiye dayalı kısa süreli bellek kapasitesi, görsel-mekânsal kopyalama kapasitesi ve kavramsallaştırma/irdeleme becerilerinin kontrol grubundaki katılımcılardan anlamlı düzeyde daha düşük olduğu bulunmuştur. Ayrıca RRMS hastalarının yaşı, duygu durumu (depresyon ve kaygı), hastalık süresi, atak sayısı ve en son geçirdiği atağın üzerinden geçen sürenin kısa süreli bellek, çalışma belleği ve yönetici işlev performansları ile negatif yönde ilişkili olduğu görülmüştür. Sonuç olarak araştırmadan elde edilen bulgular RRMS hastalarının kısa süreli bellek, çalışma belleği ve yönetici işlevlerinin bozulduğunu göstermektedir. Ayrıca RRMS hastalarının yaşadığı bu bilişsel bozulmalar, hastaların yaşı, duygu durumu, hastalık süresi, atak sayısı ve en son geçirdikleri atak üzerinden geçen zaman ile de ilişkilidir.

The purpose of this thesis study was to assess short term memory, working memory and executive functions of Relapsing Remitting Multiple Sclerosis (RRMS) patients. The sample consisted of 25 RRMS patients from Ankara Ufuk Univesity Department of Neurology, Turkish MS Association Branch of Ankara and 25 healthy participants. The groups were matched in terms of age, gender, level of education and hand dominance. Information Sheet were used for sociodemographic characteristics, such as health and physiological status, Beck Depression Inventory were used for depression level, State-Trait Anxiety Inventory were used for anxiety level, Visual Aural Digit Span Test B Form, Wisconsin Card Sorting Test, Backward Digit Span Task, Stroop Test T-BAG Form, Wechsler Memory Scale: Revised Form Visual Memory Subtest, and Trail Making Test were used for cognitive functions. Results showed that there was no significant difference between RRMS patients and healthy controls in terms of verbal short-term memory capacity, phological loop capacity, perseveration, inhibition and set shifting skills. However, RRMS patients performed significantly worse than healthy controls in visuo-spatial short term memory capacity, visuo-spatial skecth pad capacity and conceptualization skills. In addition, age, mood (depression and anxiety), the duration of disease, the number of relapses, and the duration from the last relapse were found to be negatively correlated with short-term and working memory, executive function performance of RRMS patients. The results of this current study indicated that RRMS patients’ short-term and working memory, executive functions were impaired. Also, these cognitive impairments were associated with RRMS patients’ age, mood, the duration of disease, the number of relapses, and the duration from the last relapse.